Mətbəx təkcə bütün ailəni dadlı yeməklərlə sevindirən məkan deyil, o, həm də vaxtsız ölüm gətirə bilər.
Bir çoxumuz aşpazların bişirməzdən əvvəl çiy toyuğu kranın altında yaxaladığını görməyə alışmışıq. Bu, təmizliyin qarantı kimi görünür. Lakin mütəxəssislər yekdilliklə xəbərdarlıq edirlər ki, bu vərdiş yalnız faydasız deyil, həm də təhlükəlidir. Quş ətini yumaq mətbəxdə təhlükəli bakteriyaların yayılması riskini artırır ki, bu da ciddi qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər.
Çiy toyuq ətrafa ölüm saçır.
Avstraliya Qida Təhlükəsizliyi Məlumat Şurasının (FSIC) nümayəndələri bildiriblər ki, çiy toyuğun yuyulması ölümcül ola bilər.Şura sədrinin müavini, dosent JulianCox bildirib ki, internetdə eşitdiklərinizə və ya bloqlardagördüklərinizə baxmayaraq, çiy toyuğun yuyulması mifdir, bu zaman mətbəxdə bakteriyalar yayıla bilir. Ekspert izah edib ki, Salmonella və E. coli də daxil olmaqla patogen mikroorqanizmlər toyuq dərisində qala bilir. Evdə quş ətinin yuyulması bakteriyaları səthlərə yayır və ölümcül zəhərlənmə riskini artırır. Mütəxəssislər bu təhlükəli vərdişdən çəkinməyi tövsiyə edirlər, çünki toyuq əti fabriklərdə lazımi sanitariya prosedurlarından keçir. Evdə isə onu yumaq yox, yalnız bişirmək lazımdır.
Ekspertlər insanlara çiy toyuqla təmasdan sonra əllərini və səthləri yaxşıca yumağı xatırladıblar. Onlar, həmçinin ətin yalnız soyuducuda saxlanılması və ya mikrodalğalı sobada buzununəridilməsini, xüsusilə də istehlakdan əvvəl yenidən qızdırılmayan bişmiş qidalarla təmasdan çəkinməyi və çiy quş ətinin kəsilməsi və hazırlanması üçün ayrı doğrama lövhələrindən, qablardan istifadə etməyi tövsiyə edirlər.
Bütün bakterial zəhərlənmələrin yarısı ondan qaynaqlanır
Tədqiqata görə, bütöv toyuq bişirən yetkinlərin 51%-i, dərisi ilə parçaları doğrayanların 48%-i və əvvəlcədən doğranmış toyuğa üstünlük verənlərin 44%-i hələ də bunu edir, yəni əti kranın altında yaxalayır.
Toyuq dünyada ən populyar və əlverişli protein mənbələrindən biridir. Lakin Avropa Qida Təhlükəsizliyi Təşkilatının (EFSA) məlumatına görə, quş əti ilə əlaqəli bütün bakterial zəhərlənmələrin 50%-ə qədəri “Campylobacter”-dən qaynaqlanır. Çiy ətin düzgün istifadə edilməməsi çox vaxt bu problemlərin mənbəyidir.
“Cümhuriyət” xəbər verir ki, Rusiyanın Qidalanma və Biotexnologiya üzrə Federal Tədqiqat Mərkəzinin Biotəhlükəsizlik və Nutrimikrobiom Təhlili Laboratoriyasının baş elmi işçisi YuliaMarkovaməsələylə bağlı maraqlı açıqlamalar verib. O bildirib ki, nə “Rospotrebnadzor”, nə də ABŞ və ya Avropa Birliyindəki qida təhlükəsizliyi orqanları quş ətinin və ya balıqların evdə yuyulmasını tövsiyə edir.
“Bu prosedur məhsulu mikroorqanizmlərdən qorumağa kömək etməyəcək, çünki əsas qoruyucu maneə bakteriyaları məhv edən düzgün istilik müalicəsidir", - deyə ekspert bildirib.
Yuyulmanın tövsiyə edilməməsinin səbəbi budur ki, proses zamanı ətraf səthlərə düşən damcılar problem yaradır.
"Bu, daha sadə desək, çarpaz çirklənməyə gətirib çıxarır. Əsas təhlükə budur", - YuliaMarkovabildirib.
O deyib ki, ət, quş əti və ya balığın mikrobioloji cəhətdən təhlükəsiz olması üçün onların təzə və düzgün bişirilməsi vacibdir. Yuma bunu təmin etmir, lakin bakteriyaları digər səthlərə ötürə bilər:
"Ən vacib tövsiyə yumaqdan çəkinmək deyil, gigiyenaya ciddi şəkildə riayət etmək və çarpaz çirklənmənin qarşısını almaqdır. Bişirməyi planlaşdırdığınız çiy qidalar üçün ayrıca bıçaq və lövhədən istifadə edin. Əllərinizi sonra yaxşıca yuyun. Təsəvvür edin: toyuğu doğrayıb sobaya qoymusunuz və ya tavaya qoymusunuz, sonra isə eyni bıçaq və lövhədən istifadə edərək salat və ya çörək üçün tərəvəz doğramağa başlayırsınız. Risk də elə buradadır, çünki canlı bakteriyalar bişməmiş qidalara keçəcək”.
Beləliklə, bakteriyaların yayılmasının qarşısını almaq üçün toyuğu yumaqdan çəkinmək tövsiyə olunur. Lakin əsas məsələ çiy ətlə işlədikdən sonra əllərinizi yumaq və ayrı qab-qacaq istifadə etməkdir.
"Əgər yuma vərdişindən əl çəkə bilmirsinizsə, o zaman bunu çox diqqətlə etmək çox vacibdir. Yuduqdan sonra əllərinizi sabunla, dezinfeksiyaedici vasitələrdən istifadə edərək yaxşıca yumalısınız. Unutmayın ki, əgər sonradan, məsələn, pomidor və ya xiyarları əvvəldən yuyulmamış yerə qoysanız, bakteriyalar onlara asanlıqla keçə bilər",-deyə o vurğulayıb.
Quş ətini bişirdikdən sonra qızardılmış, qaynadılmış və ya bişmiş məhsulu daha təhlükəsiz hala gətirmiş olursunuz:
“Çünki əksər mikroorqanizmlər öldürülür. Əlbəttə ki, bəzi sporlar canlı qala bilər, amma ümumilikdə məhsul təhlükəsizdir. Beləliklə, əsas nəticə budur: quş ətini yumamaq yaxşıdır, amma əgər yumaqqaçılmazdırsa, sonrakı gigiyena qüsursuz olmalıdır”.
Zəhərlənməni 90 faiz azalda bilərsiniz
Həmçinin istənilən mətbəxdə zəhərlənmə riskini minimuma endirəcək sadə qaydalar var:
Çiy quş əti ilə təmasdan sonra əllərinizi ən azı 20 saniyə sabunla yuyun. Mətbəxdəki bütün səthləri, doğrama taxtalarını və bıçaqları müntəzəm və yaxşıca isti su və yuyucu vasitə ilə təmizləyin.
Quş ətinin buzunu soyuducuda (qabın alt rəfində) və ya mikrodalğalı sobada açın. Onu heç vaxt mətbəxdə açıqda üstündə saxlamayın, suyunun digər qidalara keçməsinin qarşısını alın.
Çiy quş ətini hazır qidalardan, xüsusən də tərəvəzlərdən, çörəklərdən və desertlərdən ayrı saxlayın.
Çiy ət və bişmiş qidalar üçün ayrı doğrama lövhələri və bıçaqlardan istifadə edin. Bişmiş toyuğu heç vaxt çiy toyuq olan boşqaba qoymayın.
Təhlükəsizliyin açarı düzgün bişirməkdir. Bişirmə qabının daxili temperaturunu 75°C-yə (165°F) çatdırın. Ətin ən qalın hissəsinə (bud və ya döş) taxılan konfet termometri ən yaxşı dostunuzdur.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına (ÜST) görə, bu addımlar zəhərlənmə riskini 90% azaldır.
Bunları oxumadan yemək bişirməyin
Ümumiyyətlə, evdə yemək bişirməyin bir sıra faydaları var. Tədqiqatlar göstərir ki, evdə bişirilən yeməklər bütün qida ehtiyaclarınızı ödəyir. Bununla belə, yeməklərinizin təhlükəsiz olmasını təmin etmək üçün müəyyən qaydalara əməl etmək vacibdir.
1. Ətin otaq temperaturunda əridilməsi
Qida saxlama üçün riskli hesab edilən temperatur aralığı 5 ilə 60°C arasında dəyişir. Bu temperaturda zərərli qida mənşəli bakteriyalar tez yayılır. Buna görə də ətin yalnız soyuducuda və ya mikrodalğalı sobada əridilməsi vacibdir.
2. Çiy əti yumayın
Qidanın yaxalanması onu təmizləməyin təbii yolu kimi görünür. Lakin bu, ətə aid deyil. Mütəxəssislər bişirməzdən əvvəl çiy quş ətini, mal ətini, donuz ətini, quzu ətini və ya dana ətini yaxalamağı məsləhət görmürlər. Çünki ətdəki bakteriyalar digər qidalara, səthlərə və qab-qacaqlara asanlıqla yayıla bilər.
3. Soyuducuya qoymazdan əvvəl yeməyi soyudun
Bu qayda ətin otaq temperaturunda əridilməsinin pis fikir hesab edilməsinin eyni səbəbi ilə izah olunur: bakteriyalar 5 ilə 60°C arasındakı temperaturda sürətlə çoxalır. Buna görə də tez xarab olan qidaları soyuducuda 1-2 saatdan çox saxlamaq çox təhlükəli ola bilər.
4. Yeməyin xarab olub-olmadığını müəyyən etmək üçün nümunə götürün
Təhlükəli bakteriyaları nə görünüşünə, nə də dadına görə aşkar etmək mümkün deyil. Lakin, hətta az miqdarda belə ciddi qida zəhərlənməsinə səbəb ola bilər. Bunun qarşısını almaq üçün, son istifadə tarixinə şübhəniz varsa, hər hansı bir qidanı atın.
Heç vaxt çiy yumurtanı heç bir şəkildə yeməyin. Onların tərkibində salmonella olma ehtimalı yüksəkdir ki, bu da olduqca təhlükəlidir. Həmçinin, tərkibində yumurta olmasa belə, çiy xəmir yeməkdən çəkinin, çünki unun tərkibində müxtəlif infeksiyalara səbəb ola biləcək E. coli ola bilər.
6. Əti və ya balığı otaq temperaturunda marinad etmək üçün saxlamayın
Bu, qida zəhərlənməsinə səbəb ola biləcək başqa bir ümumi bişirmə səhvidir. Bakteriyaların böyüməsini təşviq edən riskli temperatur diapazonundan həmişə xəbərdar olun. Marinadlanmış əti soyuducuda saxlamağı unutmayın.
7. Əti və ya balığı tam bişirin
Yemək yalnız müəyyən temperaturlara qədər qızdırıldıqda təhlükəsiz hesab olunur. Bu, bütün bakteriyaları öldürməyin ən yaxşı yoludur. Balıq və ya ətin düzgün bişirildiyindən əmin olmaq üçün mətbəx termometrindən istifadə edin.
8. Bişirməzdən əvvəl əllərinizi yuyun
Bakteriyalar bütün səthlərdə, hətta əllərimizdə də yaşayır. Gün ərzində nə qədər əşyaya toxunduğunuzu təsəvvür edin və əllərinizi yumadan bişirməyə başladıqda bütün bu bakteriyaları yeməyinizə ötürürsünüz.
Prosesi bitirdikdən sonra əllərinizi yumağı unutmayın!
9. Əlavə duzlu su “doldurulmuş” toyuq almayın
Bir çox quşçuluq istehsalçısı məhsullarının çəkisini artırmaq üçün quşlarına duzlu su və ya su əlavə edir. Belə ət təhlükəlidir, ona görə də alarkən əlavə maddələrə diqqət yetirin. Bu, yeməyinizin dadına da təsir edə bilər.
10. Balı həddindən artıq qızdırmayın
Tədqiqatlara görə, balı yüksək temperatura məruz qoymaq onun keyfiyyətini aşağı sala və müəyyən kanserogen birləşmələrin səviyyəsini artıra bilər. Buna görə də, çaya və ya isti yeməklərə bal əlavə etməmək yaxşıdır. /Cebheinfo.az/
