Xərçəngə qarşı faktiki olaraq immuniteti olan bir canlıda, yəni dəniz xiyarlarında insandakı xərçəng hüceyrələrinin səthi üçün çox çətin olan şəkər var. Bu, dəniz xiyarlarının bizdən fərqli olaraq niyə bədxassəli şişlərdən qorunduğunu izah edə bilər.
Turkustan.az xəbər verir ki, dəniz xiyarları, həmçinin holoturianlar kimi tanınan, ən yaxın qohumları dəniz kirpisi olan Echinodermata filumuna aid onurğasızlardır. Ümumilikdə 1100-dən çox növ var. Bir çox ölkədə onlar yeyilir. Əsasən planktonla qidalanırlar. Onların xərçəngdən (ölümə səbəb olan bədxassəli şişlər) əziyyət çəkdikləri barədə praktiki olaraq heç bir məlumat yoxdur, bu, həm meduza, həm də dəniz kirpilərinə aiddir. Həyat boyu sintez etdikləri bir çox biokimyəvi birləşmələrin analoqu yoxdur.
Bir neçə ildir ki, onlardan xərçəng hüceyrələri ilə mübarizə aparmaq üçün istifadə etmək cəhdləri var, lakin onların biokimyasının bütün vacib komponentləri hələ tam öyrənilməyib. ABŞ alimləri “Glycobiology” jurnalında fukosilləşdirilmiş xondroitin sulfatın ciddi anti-xərçəng potensialını nümayiş etdirən məqalə dərc ediblər.
İnsan hüceyrələri həm sağlam, həm də şiş hüceyrələri xaricdən çoxlu mikroskopik çıxıntılarla örtülüb. Onlar qlikanlardan ibarətdir. Bunlar xüsusi qlikozid bağları ilə bağlanmış monosaxaridlərin (sadə şəkərlər, məsələn, qlükoza) polimerləridir. Qlikanların işi bədəndəki bəzi fermentlər tərəfindən ciddi şəkildə dəyişdirilə bilər. Beləliklə, sulfataz-2 fermenti hüceyrə səthindəki qlikanların işini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirərək, onun şiş vəziyyətinə "keçişini" mümkün edir. Belə bir dəyişiklik olmadan xərçəng hüceyrələri insanlarda sabit şəkildə yayıla bilməz.
Qlikan modifikasiyaları belə böyük rol oynayır, çünki onlar hüceyrələrə immun reaksiyanı tənzimləməyə imkan verir. Normal işlədiyi müddətdə insan immun sistemi şiş hüceyrələrinə hücum edəcək. Buna görə də, şiş böyüdükcə, xərçəng hüceyrələri sulfataz-2 istehsalını artırır.
Holothuria floridana dəniz xiyarında tapılan polisaxarid fukosilləşdirilmiş xondroitin sulfat, hüceyrədənkənar ferment sulfataz-2-ni effektiv şəkildə bloklamaq üçün laboratoriya təcrübəsində və modelləşdirmədə göstərilib.
Dəniz xiyarından yeni birləşmənin başqa bir xüsusiyyəti də onun artıq təbiətdə geniş yayılmasıdır. Nəzəri cəhətdən onu istehsal etmək olar, lakin indiyə qədər sulfataz-2 fermentini aktiv şəkildə basdıran agentlər geniş miqyasda sintez edilməyib, çünki belə mürəkkəb maddələrin sintezi çox baha olardı. Trepang sahil dənizlərində geniş yayılıb, bu da onlardan lazımi şəkərlərin çıxarılmasını asanlaşdırır.
Bununla belə, gələcəkdə tədqiqatçılar təbii mənbələrlə məhdudlaşmamaq üçün onu sintetik yolla əldə etmək niyyətindədirlər. “Naked Science”-in artıq yazdığı kimi, xərçəng inkişaf etmiş ölkələrdə nəinki əsas ölüm səbəbidir, həm də getdikcə daha çox yayılır. Müasir həyat tərzi onun inkişafına kömək edir. /Cebheinfo.az/
