Gərgin geosiyasi vəziyyət fonunda “Politico” növbəti beş il ərzində başlaya biləcək ən təhlükəli münaqişələrin siyahısını hazırlayıb.
Turkustan.az xəbər verir ki, nəşr beynəlxalq təhlükəsizlik üzrə aparıcı ekspertlərlə məsləhətləşərək mümkün ssenariləri təqdim edib. Siyahıya əsasən, bu münaqişələrdən bəziləri artıq reallığa çevrilib, digərləri isə təhlükəli şəkildə yaxınlaşır.
1. Rusiya və Baltikyanı ölkələr: NATO-nun sınaq yeri
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqil olmuş Estoniya, Latviya və Litva prezident Vladimir Putinin "tarixi nəzarəti bərpa etmək" istədiyi ərazilər kimi dəyərləndirilir. Baltikyanı ölkələrin kiçik ərazi və əhalisi onları Rusiya üçün asan hədəfə çevirir. Ekspertlər hesab edir ki, Putin bu bölgədə NATO-nun kollektiv müdafiə öhdəliyini sınağa çəkməyə cəhd göstərə bilər.
2. Hindistan–Pakistan: Nüvə Qorxusu Reallığa Çevrildi
May ayında Hindistan və Pakistan arasında yaşanan dörd günlük gərginlik dünyanı növbəti nüvə böhranının astanasına gətirdi. Hər iki ölkədə nüvə silahlarına nəzarət mexanizmlərinin zəifliyi və tarixi düşmənçilik belə münaqişələrin qısa zamanda alovlanmasına şərait yaradır. Ekspertlər xəbərdarlıq edir ki, belə bir müharibə birbaşa iştirak etməyən dövlətlərdə, xüsusən Çin və ətraf bölgələrdə, qida istehsalı və iqlimə də dağıdıcı təsir göstərə bilər.
3. Çin–Tayvan: XXI Əsrin Ən Kritik Ssenarisi
Ən çox ehtimal edilən və təhlükəli münaqişə kimi Tayvan boğazında gərginlik göstərilir. Çin lideri Si Cinpin Tayvanı ələ keçirmək niyyətini açıq şəkildə bəyan edib. Tayvan isə getdikcə daha çox müstəqil kimlik formalaşdırır və Pekinlə birləşməyə maraq göstərmir. Pekinin hərbi təzyiqləri və regional güclərin – xüsusilə ABŞ-ın – reaksiyası bu münaqişənin qlobal miqyas alması ehtimalını artırır.
4. Hindistan–Çin: Gərgin Sərhəddə Qaynar Nöqtə
Hindistan və Çin arasında uzun illərdir davam edən sərhəd mübahisələri yenidən hərbi qarşıdurma ehtimalını artırır. 1962 və 1967-ci illərdə baş verən silahlı toqquşmalardan sonra, son illərdə də gərginliklər mütəmadi olaraq alovlanır. İki regional nəhəngin bu mübahisəni diplomatik yolla deyil, hərbi yolla həll etməyə çalışması Asiya üçün ciddi təhlükə yarada bilər.
5. Koreya Yarımadası: Sonsuz Müharibə
Rəsmi olaraq heç vaxt başa çatmamış Koreya müharibəsi bu gün də iki Koreya arasında gərginliyi qoruyur. 250 kilometrlik Hərbisizləşdirilmiş Zona (DMZ) 60 ildən çoxdur ki, münaqişənin qapısını açıq saxlayır. Şimali Koreyanın nüvə proqramı və təxribatçı ritorikası regionda daimi təhlükə mənbəyinə çevrilib.
Nəticə: Qlobal Sabitlik Təhlükə Altındadır
“Politico”nun qeyd etdiyi kimi, tarix çox vaxt gözlənilməz şəkildə cərəyan edir. Yeni texnologiyalar – xüsusən süni intellektlə idarə olunan silah sistemləri, dronlar və asimmetrik müharibə vasitələri – qarşıdakı illəri daha da qeyri-müəyyən edir.
Ekspertlər xəbərdarlıq edir ki, bir vaxtlar qlobal sabitliyin əsas dayağı hesab edilən ABŞ belə bu gün qeyri-müəyyənliyin əsas mənbəyi kimi dəyərləndirilir. Bu isə münaqişələrin qarşısının alınmasını daha da çətinləşdirir.
Aytən Yaşar/ Turkustan.az
