1950-ci ildə dünya əhalisinin 65 və yuxarı yaşda olan əhalisi hər 20 nəfərdən 1-ə, 2021-ci ildə isə hər 10 nəfərdən 1-ə bərabər idisə, 2050-ci ildə bu yaş qrupunun dünyada hər 6 nəfərdən 1-i təşkil edəcəyi təxmin edilir.
Turkustan.az xəbər verir ki, dünya əhalisinin qocalması problemlərinin həlli, ahılların sağlamlıq, sosial və iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və bu mövzuda maarifləndirmə işlərinin aparılması məqsədilə hər il oktyabrın 1-i “Ümumdünya Ahıllar Günü” elan edilib. 1990-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT).
Bu çərçivədə hər il müəyyən bir mövzu ətrafında konfranslar, tədbirlər təşkil olunur.
BMT tərəfindən 33-cü dəfə qeyd olunan Beynəlxalq Ahıllar Gününün builki mövzusu “Yaşlılar üçün Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin vədlərinin yerinə yetirilməsi: nəsillər boyu” kimi müəyyən edilib.
Bu ilki bayram diqqəti yaşlıların bənzərsiz xarakterlərinə yönəldəcək və nəsillər arasında birliyin davamlı inkişaf məqsədlərini necə gücləndirə biləcəyinə diqqət yetirəcək. BMT-nin “Yaşlanan dünyada heç kəsi geridə qoymamaq” şüarı ilə hazırladığı 2023-cü il Dünya Sosial Hesabatına əsasən, dünya əhalisi içərisində yaşlı insanların payı artır.
2021-ci ildə 761 milyon olan 65 yaşdan yuxarı əhalinin 2050-ci ildə iki dəfədən çox artaraq 1,6 milyarda çatacağı gözlənilir. Əgər bu proqnoz özünü doğrultsa, yaşlı insanlar dünya əhalisinin 16 faizindən çoxunu təşkil edəcək.
Yaşlı əhali sayılan 65 və daha yuxarı yaşda olan əhalinin 1950-ci ildə dünyada hər 20 nəfərdən 1-ə, 2021-ci ildə isə hər 10 nəfərdən 1-ə bərabər olduğu halda, bu yaş qrupunun dünyada hər 6 nəfərdən 1-ni təşkil edəcəyi təxmin edilir. 2050-ci ildə.
2021-ci ildə Şimali Afrika və Qərbi Asiya regionlarında 65 və daha yuxarı yaşda olan 30 milyon insan var idi və 2050-ci ildə bu rəqəmin 98 milyona yüksələcəyi proqnozlaşdırılır. Eynilə, Sub-Sahara Afrikasında yaşlı əhalinin 2021-ci ildəki 35 milyondan 2050-ci ildə 100 milyona yüksələcəyi gözlənilir.
Bu bölgələrdə yaşlı əhalinin nisbətinin növbəti 30 ildə ən sürətli artımı yaşayacağı proqnozlaşdırılır.
Şərqi Asiya və Cənub-Şərqi Asiyada yaşlı əhalinin 2021-ci ildə 293 milyon olacağı bildirilərkən, bu rəqəmin 2050-ci ildə artaraq 598 milyona çatacağı təxmin edilir.
Bu gün yaşlı əhalinin ən çox olduğu bölgələr arasında olan Avropa və Şimali Amerikada 65 yaşdan yuxarı insanların sayı 2021-ci ildə 208 milyon olaraq qeyd edildi. 2050-ci ilə qədər bu rəqəmin 303 milyona yüksələcəyi gözlənilir.
2021-ci ildə dünyanın ən yaşlı əhalisinin olduğu ölkənin Yaponiya olacağı bildirilərkən, Çinin Honq Konq Xüsusi İnzibati Bölgəsi və Cənubi Koreyanın 2050-ci ildən əvvəl Yaponiyanı geridə qoyacağı düşünülür.
1980-ci ildə yaşlı əhalinin ən çox olduğu ölkələr 16,3 faizlə İsveç, 15,7 faiz Almaniya, 15,4 faiz Avstriya, 14,9 faiz İngiltərə, 14,8 faizlə İngiltərə, 14,4 faizlə Norveç, Belçika və Danimarka, 14,4 faizlə Fransa olub. 14 faiz, İsveçrə 13,8 faiz və Lüksemburq 13,6 faizdir.
Bu reytinq 2021-ci ildə kəskin şəkildə dəyişdi. Dünyanın ən yaşlı əhalisi olan Yaponiyada yaşlılar əhalinin 29,8 faizini təşkil edir. Yaponiyanı 23,7 faizlə İtaliya, 22,9 faizlə Finlandiya, 22,6 faizlə Portuqaliya, yüzdə 22,5 ilə Yunanıstan, 22,4 faizlə Bolqarıstan və Puerto-Riko və 22,2 faizlə Almaniya, ardınca Fransanın xarici ərazisi Martinika gəlir. Hind okeanında 22,1 faizlə, Xorvatiyada isə 22 faizlə.
2050-ci ildə Şərqi Asiya ölkələrində yaşlı əhalinin nisbətinin əhəmiyyətli dərəcədə artacağı proqnozlaşdırılır. Hesabata görə, 2050-ci ildə Honq-Konq əhalisinin 40,6 faizini yaşlı insanlar təşkil edəcək. Honq-Konqdan sonra 39,4 faizlə Cənubi Koreya, 37,5 faizlə Yaponiya, 37,1 faizlə İtaliya, 36,6 faizlə İspaniya, 35,3 faizlə Tayvan və 34,8 faizlə Tayvanın ardınca gəlir. , 34,2 faizlə Sinqapur və 33,6 faizlə Küveyt.
Yaşlıların həyat səviyyəsi onların vəziyyətindən asılı olaraq əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir.
Yaşlıların iqtisadi təhlükəsizliyini təmin etmək üçün yoxsulluğun qarşısının alınması və qocalığa qədər uyğun iş imkanlarının yaradılmasının vacib olduğu bildirilir.
Gigiyena şəraitinin yaxşılaşdırılması və təhsilin daha əlçatan olması insanların daha uzun və sağlam qocalmasına kömək etdiyi vurğulanır.
Bir çox qocalar firavan və sağlam həyat sürərkən, bir çoxları yoxsulluq və xəstəlik içində yaşayırlar.
BMT-nin hesabatında sağlamlıq və iş şəraitinin bir-birinə təsir etdiyi vurğulanır, pis sağlamlıq şəraitinin layiqli iş imkanlarına mane olduğu və mənfi iş şəraitinin insan sağlamlığına zərər verdiyi bildirilir.
Gəlir qeyri-bərabərliyi, təhsil səviyyəsi və səhiyyə xidmətlərindən istifadə imkanları insanların ömür uzunluğuna və qocalıqda sağlamlıq vəziyyətinə təsir göstərir.
Eltac/Turkustan.az
