Yerin fırlanması yavaşlayır, ona görə də gələcəkdə bəşəriyyət 25 saatlıq sutka şəraitində yaşaya bilər.
24 saatlıq gün haqqında həqiqət
Turkustan.az xəbər verir ki, əslində günün uzunluğu heç vaxt tam sabit olmayıb. Ekspertlərin sözlərinə görə, bir ulduz günü, yəni Yerin ulduzlara nisbətən tam fırlanmasını tamamlaması üçün lazım olan vaxt 23 saat, 56 dəqiqə və 4 saniyədir.
"Biz günəşli günə öyrəşmişik, orta hesabla 24 saatdır və gündəlik həyatda da bundan istifadə edirik", - ekspertlər qeyd edirlər.
Bu sabit görünən sistem tədricən dəyişir. Yerin fırlanma sürəti xüsusilə cazibə qüvvələrindən təsirlənir.
Yerin fırlanması necə yavaşlayır?
Daxili və xarici qüvvələrin birləşməsi Yerin fırlanma sürətinə təsir göstərir. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi Yerdə gelgit qüvvələri yaradan Ayın cazibə qüvvəsidir. Bu qarşılıqlı təsir Yerin fırlanmasını tədricən yavaşladan cüzi sürtünmə qüvvəsinə səbəb olur.
Yerin nüvəsinin hərəkəti və buzun əriməsinin təsiri də daxil olmaqla planet daxilində kütlənin yenidən bölüşdürülməsi də fırlanma sürətindəki bu dəyişikliklərə kömək edir.
Ekspertlərinin bildirir ki, həmçinin, Yer oxunun presessiyası - planetin meylinin yavaş dəyişməsi - daha incə üsullarla olsa da, Yerin fırlanma sürətinə təsir göstərir.
Min illər əvvəl Yer kürəsi daha sürətli fırlanırdı. Təxminən 4,5 milyard il əvvəl Ay ilk dəfə yarananda bir Yer günü cəmi 10 saat davam edib. Zaman keçdikcə Ayın cazibə qüvvəsi Yerin fırlanmasını yavaşladıb, günü tədricən uzadıb. Yer hazırkı konfiqurasiyasının ilkin mərhələlərinə çatdıqda, gün 19-20 saata qədər uzanırdı.
Bu yavaşlama son 600 milyon ildir davam edir.
Mütəxəssislər deyirlər ki, 24 saat olan bir günün hazırkı orta uzunluğu bu mürəkkəb, davam edən prosesin nəticəsidir.
Zamanlamanın yeni dövrü?
Beləliklə, Yer kürəsində bir gün 25 saat davam edə bilər.
Tədqiqatda Yerin fırlanmasındakı dəqiqə dəyişiklikləri inanılmaz dəqiqliklə ölçməyə qadir olan lazer alətlərindən istifadə edilib. Alimlər bu ölçmələrə əsaslanaraq 200 milyon ildən sonra Yerin gününün tam bir saat uzana biləcəyini proqnozlaşdırırlar.
Daha uzun günlərə potensial keçid Yerdəki həyatın necə uyğunlaşa biləcəyi ilə bağlı maraqlı suallar doğurur. Xronometraj sistemlərini tənzimləməkdən tutmuş sirkadiyalı ritmlərə bioloji təsirlərə qədər, belə bir yerdəyişmənin nəticələri insanların həyat tərzini və işini dəyişə bilər.
Yerin yavaş fırlanmasının təsirləri əksər insanlar üçün dərhal görünməsə də, bu tədqiqat planetimizi formalaşdıran dinamik qüvvələrə heyrətamiz bir baxış təqdim edir.
Ekspertlərin fikrincə, hələlik, günün 24 saat olması sabit olaraq qalır, lakin gələcək tamamilə fərqli şəkildə inkişaf edə bilər. Bəşəriyyət günlərin artıq həmişə bildiyimiz 24 saatlıq cədvəldə olmadığı bir dünyada yaşayacaq. /lent.az/
