Təxminən 25 metr dərinlikdə, dəniz səviyyəsinin altında yerləşən nəhəng daş quruluş müasir arxeologiya və geologiya çevrələrində ciddi mübahisələrə yol açıb. Bu struktura itmiş bir sivilizasiyanın qalıqları kimi baxanlar var. Lakin bəzi alimlər daha fərqli və maraqlı bir ehtimala diqqət çəkirlər.
Yonaquni abidəsi: Sualtı arxeologiyanın yeni müəmması
Turkustan.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, Tayvan sahillərində, Yaponiyanın Ryuçu adaları yaxınlığında yerləşən və suyun 25 metr dərinliyində olan nəhəng daş quruluş elm dünyasında böyük mübahisələr doğurub. Yonaquni abidəsi adlandırılan bu formalaşmanın təbii proseslər nəticəsindəmi, yoxsa qədim bir sivilizasiya tərəfindənmi yaradıldığı hələ də aydın deyil.
1986-cı ildə yerli bir dalğıc tərəfindən təsadüfən kəşf edilən bu quruluş, elə ilk andan etibarən alimlərin diqqətini cəlb edib. Nəhəng pillələri, düz səthləri, kəskin bucaqlı kənarları və aydın həndəsi formaları ilə təbiət tərəfindən formalaşdığına dair şübhələr doğurur. Bu səbəbdən bəzi mütəxəssislər, bu strukturu qədim bir ibadətgahın və ya piramidanın sualtı qalıqları kimi qiymətləndirirlər.
Quruluşun dənizlə örtülməsindən əvvəl inşa edildiyi ehtimal olunur
Strukturun təxminən 27 metr hündürlüyündə olduğu və vahid daş kütlələrindən ibarət olduğu bildirilir. Bu xüsusiyyətlər, quruluşun təsadüfi geoloji proseslərdən deyil, məqsədyönlü olaraq insan əli ilə formalaşdırıldığını göstərən fikirləri gücləndirir. Ən diqqət çəkici məqamlardan biri isə bu quruluşun yaşıdır.
Aparılmış geoloji testlər, daşların 10 min ildən də qədim olduğunu ortaya qoyub. Əgər bu quruluş həqiqətən insan tərəfindən inşa olunubsa, onun yaşı ən azı 12 min il olmalıdır ki, bu da həmin ərazinin hələ dənizlə örtülmədiyi dövrə təsadüf edir.
Tarixdən əvvəlki bir sivilizasiyanın izi ola bilərmi?
Müasir arxeoloji nəzəriyyəyə görə, insanların böyük tikililər inşa etməyə başlaması təxminən 12 min il əvvəl, kənd təsərrüfatı inqilabı ilə mümkün olub. Ondan əvvəl insanlar əsasən köçəri həyat tərzi sürürdülər. Ancaq Yonaquni abidəsi kimi quruluşlar bu fikri şübhə altına alır. Artıq bəzi alimlər düşünür ki, ovçu-toplayıcı icmaların da mühəndislik bilikləri və tikinti bacarıqları ola bilərdi.
Bu nəzəriyyələrin tərəfdarlarından biri, itmiş sivilizasiyalar barədə yazdığı kitablarla tanınan yazar Qreyem Henkokdur. O, Yonaquni abidəsinin qədim bir mədəniyyətin izi olduğuna inanır və bu fikrini pillələr, daşa oyulmuş insan üzü və digər meqalit strukturlarla əsaslandırır. Dalğıclar tərəfindən çəkilmiş sualtı görüntülər də insan əli ilə müdaxiləyə işarə edən detallarla zəngindir.
Lemurya adlı itmiş qitənin parçasımı?
Yaponiyalı geoloq doktor Masaaki Kimura da Yonaquni abidəsinin insan tərəfindən formalaşdırıldığını iddia edən azsaylı alimlərdən biridir. O, illərlə apardığı araşdırmalara əsaslanaraq bu quruluşun təbii deyil, insan mənşəli olduğunu bildirir. Həmçinin bəzi Yapon mifologiyalarında yer alan və Lemurya adlandırılan itmiş qitə ilə bu struktur arasında əlaqə ola biləcəyinə dair hipotezlər də irəli sürülür.
"Bu mənim üçün təbiətin bir oyunudur"
Boston Universitetindən arxeoloq Flint Dibbl isə əks mövqedədir. O, bu strukturun tamamilə təbiət tərəfindən formalaşdığını düşünür və "Burada mənə insan memarlığını xatırladan heç nə görmürəm" deyə bildirib.
Yenə Boston Universitetindən geoloq doktor Robert Şox 1999-cu ildə dərc etdiyi hesabatla müzakirəyə fərqli baxış gətirmişdi. Ona görə, Yonaquni abidəsində görünən simmetrik kənarlar və pilləli formalar, bölgədəki qumdaşlarının zəlzələlər və geoloji qırılmalar nəticəsində formalaşması ilə izah edilə bilər.
Şox hesabatında belə yazır: "Abidənin fotolarına baxdıqda simmetriya və pillələr insan müdaxiləsini xatırlada bilər, lakin bunlar sualtı şəraitdə təbiətin formalaşdırdığı nəticələr də ola bilər".
O əlavə edir ki, daşların üzərindəki dəniz canlılarının qalıqları struktura daha müntəzəm görünüş verir.
Göbəklitəpə və Qununq Padanq ilə müqayisələr
Əgər Yonaquni abidəsinin həqiqətən insan əli ilə inşa edildiyi sübut olunarsa, bu struktur indiyə qədər məlum olan ən qədim insan tikililərindən biri ola bilər. Türkiyədəki Göbəklitəpə ilə müqayisə edildikdə daha qədim olduğu iddia edilir. Təxminən e.ə. 9500-cü ilə aid edilən Göbəklitəpə böyük daş sütunlarla əhatə olunan məbədvari quruluşu ilə arxeologiyada inqilab yaratmışdı.
Həmçinin İndoneziyadakı Qununq Padanq adlı digər bir quruluş da bu sirli kateqoriyaya aiddir. İlk dəfə 1890-cı ildə aşkar edilən bu tikili, lav daşları ilə örtülü bir təpənin 30 metr dərinliyində gizlənmiş meqalit strukturu əhatə edir. Aparılmış karbon analizləri, bu quruluşun 16 min il əvvəlki dövrə aid ola biləcəyini göstərir.
Dərinliklərdəki sirr hələ də açılmayıb
Hazırda Yonaquni abidəsinin nə olduğu ilə bağlı yekdil elmi fikir yoxdur. Bu struktur təbiət tərəfindənmi formalaşdırılıb, yoxsa qədim bir sivilizasiyanın izidirmi? Bu sual yalnız gələcəkdə aparılacaq daha geniş və dəqiq tədqiqatlarla cavablandırıla bilər. Ancaq dəqiq olan odur ki, bu sirli quruluş, insanlıq tarixi ilə bağlı məlum konsepsiyaları yenidən düşünməyə vadar edən və həm akademik, həm də mədəni baxımdan heyrətləndirici bir fenomen olaraq qalmaqdadır.
Gələcəkdə sonar texnologiyalarının inkişafı və beynəlxalq əməkdaşlığın artması ilə bəlkə də bir gün Yonaquni abidəsinin sirri tam şəkildə açıla bilər. O vaxta qədər isə bu quruluş, elm insanlarını, tarixçiləri və maraqlılarını düşündürməyə davam edəcək.
