Həddindən artıq isti və rütubətli hava yeddidən yetmişə qədər hər kəsi sıxışdırır. Risk qrupuna daxil olanlar arasında ürək və qan dövranı sistemi xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar var. Üstəlik, vəziyyət onlar üçün daha çətin ola bilər. Bəs ürək sağlamlığını qorumaq üçün nə etmək lazımdır?
Turkustan.az xəbər verir ki, son zamanlar artan temperatur və rütubət hər kəsi heyrətə gətirir. Havanın temperaturu kölgədə 35 dərəcəyə qədər yüksələn bəzi bölgələrdə rütubət 100 faizə çatıb. Xüsusilə yaşlılar, uşaqlar və xroniki xəstəlikləri olan insanlar üçün bu vəziyyət daha da çətinləşir.
İsti və rütubətli havalarda xüsusilə risk qrupunda olan insanların hər kəsdən daha diqqətli olması lazımdır. Ürək və qan dövranı sistemi xəstəlikləri ilə mübarizə aparanlara hər kəsdən daha diqqətli olmaları tövsiyə olunur. Çünki isti və rütubətli hava ürək-damar sisteminə mənfi təsir göstərərək risklər yarada bilər. Bütün bunların qarşısını almaq üçün ürək xəstələrinə həkimlərin tövsiyələrinə uyğun olaraq idmandan qidalanmaya qədər bir sıra ehtiyat tədbirləri görmələri tövsiyə olunur.
Bəs, havanın temperaturunun artması ürək sağlamlığına hansı təsir göstərir? Hansı şəxsi ehtiyat tədbirləri görülə bilər? Tez-tez verilən sualları cavablandıran Sağlamlıq Elmləri Universiteti, eyni zamanda Türk Kardiologiya Dərnəyinin Profilaktik Kardiologiya və Ateroskleroz İşçi Qrupunun sədri olan Dr. Siyami Ersek Ürək-Damar Xəstəlikləri Mərkəzindən Prof. Dr. Cavabı Barış Güngörlə axtardıq.
İstilik ilə qan dövranı və nəbz sürətlənir və qan təzyiqi yüksəlir. İsti və rütubətli havanın təsiri altında tənəffüs funksiyası çətinləşir və tənəffüs sürəti artır. Bu fizioloji dəyişikliklər xüsusilə son vaxtlarda infarkt keçirmiş və ya ürək çatışmazlığından xəstəxanada müalicə almış xəstələrdə ürəyin gərginləşməsinə və şikayətlərin təkrarlanmasına səbəb ola bilər.
Kardiologiya Mütəxəssisi Prof. Dr. Barış Güngör
İsti havalarda orqanizmdə maye balansı pozula bilər
Ürək və qan dövranı xəstəliklərinin orqanizmdəki maye-duz balansı ilə yaxından əlaqəli olduğunu ifadə edərək çıxışına başlayan Prof. Dr. Güngör, “Yay aylarında isti və rütubətli hava nəfəs almağımızı çətinləşdirə bilər. "Güclü tərləmə səbəbiylə bədəndəki maye balansında da problemlər yarada bilər və uzun müddət və nəzarətsiz istiyə məruz qalma ciddi ürək şikayətlərinə səbəb ola bilər".
Maye balansının pozulması nəticəsində meydana gələ biləcək ən ciddi vəziyyətin isti vuruşu olduğunu vurğulayan Prof. Dr. Güngör belə bir vəziyyətin xəstənin həyatı üçün təhlükə yarada biləcəyini bildirir:
“Ciddi maye itkisinin orqanizmin tarazlıq mexanizmlərini aşdığı hallarda qan təzyiqi aşağı düşür, nəbz tezliyi yüksəlir və qan dövranı pozulur. "Xəstədə çaşqınlıq və ya huşunu itirmə kimi ciddi şikayətlər yarandıqda təcili yardıma müraciət edilməlidir."
İsti vuruşu qədər ciddi olmasa da, ürək xəstələri çox isti dövrlərdə bir çox problemlərlə üzləşirlər. Bu prosesi rahat şəkildə keçə bilmək üçün xəstələrin şüurlu davranmaları və riski idarə etmək üçün tədbir görmələri çox əhəmiyyətlidir. Prof. Dr. Bu məqamda Güngör xüsusilə infarkt keçirənlərə xəbərdarlıq edir:
“Bu yaxınlarda infarkt keçirənlər, ürək çatışmazlığı və hipertoniyadan əziyyət çəkənlər daha diqqətli olmalıdırlar. Çünki istiliklə qan dövranı və nəbzi sürətlənir və təzyiq yüksəlir. İsti və rütubətli havanın təsiri altında tənəffüs funksiyası çətinləşir və tənəffüs sürəti artır. Bu fizioloji dəyişikliklər xüsusilə son vaxtlarda infarkt keçirmiş və ya ürək çatışmazlığından xəstəxanada müalicə almış xəstələrdə ürəyin gərginləşməsinə və şikayətlərin təkrarlanmasına səbəb ola bilər. “Ritm pozğunluğu, döş qəfəsində ağrı, bədəndə su yığılması, yəni ödem kimi şikayətlər inkişaf edərsə, həkimə müraciət etmək xüsusilə vacibdir”.
Rütubətli hava nəfəs darlığı hissi yaradır. Bu, tənəffüs sürətinin artmasına və buna görə də tənəffüs əzələlərinin daha çox istifadə edilməsinə səbəb olur. Beləliklə, ürəyin üzərinə yük qoyur.
İsti havaların mənfi təsirlərinin aradan qaldırılmasında maye balansının qorunması son dərəcə vacibdir. Prof. Dr. Güngör, maye tarazlığının pozulması halında baş verə biləcək mümkün vəziyyətləri aşağıdakı kimi sadalayır:
“Yay aylarında susuzluq səbəbiylə yaşaya biləcəkləri problemlərə qarşı xəstələri daha yaxından izləmək lazımdır. Tərləmə və maye itkisi ilə bədəndəki natrium və xlorid kimi həyati elektrodlar da azalır. Bu nöqtədə ürək çatışmazlığı səbəbiylə sidikqovucu istifadə edən xəstələrə ayda bir dəfə qan analizi vermələrini tövsiyə edirik. Gündəlik çəki monitorinqi, qan təzyiqi və nəbz ölçmələri və sidik miqdarının monitorinqi də həddindən artıq maye itkisinin təsirlərini aşkar etməyə kömək edə bilər. Məsələn, böyrək dəyərlərində bir problem aşkarlasaq, sidikqovucu dərmanları azaltmalarını və ya təzyiq ölçüləri aşağı olarsa, təzyiq dərmanlarını azaltmalarını tövsiyə edə bilərik.
Bəs, yay aylarında havaların isti keçməsi ilə bağlı infarkt riski artır? Cavab yenə prof. Dr. Güngördən öyrənirik:
“İsti havalarda dəridə vazodilatasiya qan axınının dəriyə doğru artmasına səbəb olur. Ancaq ürək və böyrək çatışmazlığı kimi ciddi xəstəlikləri olan insanlarda qan dövranının istiqamətinin dəyişməsi böyrək və beyin kimi həyati vacib orqanlarda qan axınının qismən azalmasına səbəb ola bilər. Bədənimiz bu təsirləri fizioloji tarazlıq mexanizmləri ilə müəyyən nöqtəyə qədər neytrallaşdıra bilir. Ancaq sıx tərləmə ilə birlikdə ani maye itkisi baş verərsə, xəstələrdə böyrək çatışmazlığı tətiklənə bilər. Bu, bədənin duz balansını pozur və ürək döyüntüsü və qan təzyiqi ilə yanaşı, qan dövranı ilə bağlı ciddi problemlərə səbəb ola bilər. Ancaq ürək xəstəliyi olmayan insanlarda infarkt riskini birbaşa artırdığına dair elmi məlumat yoxdur”.
Rütubət ürək sağlamlığına da təsir edir
Rütubət, isti hava kimi, ürək xəstələrinə mənfi təsir edən başqa bir faktordur. Ancaq rütubətli havanın yaratdığı problem başqadır... Nəmli havanın hətta sağlam insanlara da təsir etdiyini söyləyən prof. Dr. Güngör ürək xəstələrində yarada biləcəyi mümkün problemləri belə izah edir:
“Rütubətli hava nəfəs darlığı hissi yaradır. Bu, tənəffüs sürətinin artmasına və buna görə də tənəffüs əzələlərinin daha çox istifadə edilməsinə səbəb olur. Beləliklə, bu, ürəyin üzərinə yük qoyur”.
Prof. Dr. Rütubətli havaya da ən az isti hava qədər diqqət yetirilməli olduğunu vurğulayan Güngör, “Çox rütubətli havalarda çöldə olmamaq lazımdır. O, həmçinin tövsiyə edir ki, “günəş şüaları kəskin şəkildə düşəndə saat 10.00-dan 16.00-a qədər diqqətli olmaq lazımdır”.
"Ürək sağlamlığı üçün həftədə ən azı 150 dəqiqə orta intensivlikdə məşq etməyi tövsiyə edirik. Bu tövsiyə yay aylarında da keçərlidir. Rutin gəzintilər səhərlər edilə bilər. Ürək və qan dövranına faydalı təsirləri səbəbindən üzməyi tövsiyə edirik. Bununla belə, səhər və axşam məşq etməyi tövsiyə edirik: "Biz istəyirik ki, xəstə idman edərkən tox olmasın. Gün ərzində havanın temperaturundan asılı olaraq və imkanlara uyğun olaraq kondisionerlərlə qorunsunlar. Çox ağır xəstələrdə məşqlər məhdudlaşdırılmalı, həkim və ya fizioterapevtin nəzarəti altında müvafiq temperatur və dozada aparılmalıdır”.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
