Diaspor və soyqırım yalanını müdafiə edənlər həmişə o vaxtkı daxili işlər naziri Tələt paşanın Ankara valiliyinə göndərdiyi teleqrama istinad etsələr də, tarixçilər Tələt paşaya aid sənədlərin təhrif edilərək təqdim edildiyini bildirirlər.
Turkustan.az xəbər verir ki, Alman sosioloq Taner Akçam qondarma soyqırım yalanı ilə bağlı tezislər müdafiə edən aparıcı adlardan biridir. Akçam qondarma soyqırımın sübutu kimi Daxili İşlər Naziri Tələt Paşanın 29 avqust 1915-ci ildə Ankara valiliyinə göndərdiyi teleqrama istinad edir . Bununla belə, teleqramda ölçülü və nizamlı olması tələb olunan daşınma prosesinin ekstremistlərin öhdəsinə buraxılmaması və mühafizənin təmin oluna bilməyən yerlərdə daşınmasının təxirə salınması barədə məlumatlar yer alır. Teleqramda həmçinin vurğulanır ki, bütün müvafiq məmurlar hücumlara görə məsuliyyət daşıyacaq və dərəcələrinə uyğun olaraq mühakimə olunacaqlar. Tələt Paşaya aid bəzi qeydlərin deportasiya ilə bağlı düzgün şərh edilməsi lazım olduğunu bildirən Bozok Universiteti Tarix Bölümü Müdiri Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca qeydlərdəki 924 min adamın sürgünə məruz qalıb-qalmadığının və ya bu şəxslərin deportasiyaya məruz qalıb-qalmadığının açıqlanmadığını bildirir. deportasiya edilməsi planlaşdırılırdı.
Təhrif olunmuş rəqəmlər
Prof. Dr. Karaca 1914-cü il Osmanlı qeydlərinə görə ermənilərin ümumi əhalisinin 1 milyon 200 min civarında olduğunu xatırladaraq, aşağıdakı tapıntı və məlumatları verir: “Erməni Patriarxlığı 1882-ci ildə 6 vilayətdə 1 milyon 18 min nəfərin yaşadığını vurğulayır. Müharibədən əvvəl ümumi erməni əhalisi 1 milyon 579 nəfər idi". Qərəzsiz mənbələrdən olan HFB Lynch-in verdiyi məlumata görə, 1900-cü ildə Osmanlı İmperatorluğunda 1 milyon 325 min erməni yaşayırdı. Vital Kuinet də analoji məlumat verir. Əhali məlumatları qiymətləndirildikdə, Osmanlı İmperatorluğunda ən çox 1 milyon erməninin olduğu aydın olur. Deportasiya və bu rəqəm yalnız 200 min ətrafındadır."
BÖYÜK KONSEPSİYON
İnsanların çoxunun epidemik xəstəliklər və yaşayış şəraiti səbəbindən həyatını itirdiyini əlavə edən Prof. Dr. Karaca, "Konvoylara hücum edərək erməniləri öldürən 2 mindən çox cinayətkar ölüm cəzası da daxil olmaqla müxtəlif cəzalara məhkum edildi. Erməni qiyamlarının başladığı 1890-1896-cı illər arasında 25 min türk öldürüldü. Bu dövrdə qiyam qaldıran ermənilər Bununla belə, irəli sürülən rəqəmlər o qədər tutarsızdır ki, məsələn , 50 min ilə 300 min erməninin öldüyünü iddia edən Bliss, 100 ilə 250 min arasında bir rəqəm verir 110 min.
RUSLARLA ƏMƏKDAŞLIQ
Məsələn, səfir Hans fon Vangenheim 18 may 1915-ci ildə Ərzurum konsulluğundan Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinə xəbər çatdırdı; O, Vanın ruslar tərəfindən işğal edildiyini, ruslarla əməkdaşlıq edən ermənilərin müsəlmanları qətlə yetirdiyini, 80 min müsəlmanın Bitlisə qaçdığını bildirir. Səfir Bernstorff, İstanbuldan Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinə; Erməni vəhşiliyi ucbatından İrəvan, İğdır və Naxçıvandan Bəyəzidə köçən müsəlmanların sayının 10 minə çatdığını da bildirir.
İstanbuldakı səfir Johann Heinrich von Bernstroff fevralın 2-də Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinə göndərdiyi məktubda erməni quldur dəstələrinin Ərzurum, Ərzincan, Trabzon və ətraflarında türklərə qarşı vəhşiliklər törətdiyini bildirib.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
