Qaraciyər bədənimizdə həyati vacib orqandır. Onsuz yaşaya bilmərik. Qaraciyərin sağlamlığı da bu səbəbdən çox önəmlidir. Cəmiyyətimizdə qaraciyər xərçənginə daha çox rast gəlinir. Qaraciyər xərçəngi bir çox amillərə görə inkişaf edə bilər.
Turkustan.az xəbər verir ki, Ümumi Cərrahiyyə Mütəxəssisi Dos. Dr. Fahri Yetişir qaraciyər xərçəngi ilə bağlı əhəmiyyətli məlumatlar verib.
Qaraciyər qarın boşluğunun yuxarı sağ hissəsində, diafraqmanın altında və mədənin üstündə yerləşən futbol topu boyda orqandır və onun ölçüsü yaşa və cinsə görə dəyişir. Qaraciyər bədənimizdə həyati vacib orqandır.
Onsuz yaşaya bilmərik. Təəssüf ki, böyrəkdə olduğu kimi qaraciyər üçün də inkişaf etdirilən dializə bənzər sistem hələ icad edilməmişdir. Qaraciyərin bədənimizdə həzm, detoksifikasiya, bədən üçün zəruri strukturların istehsalı və ya çevrilməsi, müdafiə sistemi və qanaxmanın dayandırılması kimi bir çox funksiyası var.
Qaraciyər xərçəngi:
Qaraciyər xərçəngi iki yerə bölünə bilər: birincili qaraciyər hüceyrələrindən qaynaqlanan birincili qaraciyər xərçəngləri və qaraciyərə yayılan döş və yoğun bağırsaq kimi digər orqanlardakı xərçənglərin nəticəsi olan metastatik qaraciyər xərçəngləri.
Birincili qaraciyər xərçənglərində də bir neçə növ xərçəng var.
Qaraciyər xərçənginin ən çox yayılmış növü qaraciyərin əsas hüceyrəsində (hepatosit) başlayan hepatosellüler karsinomadır. Qaraciyərdaxili xolangiokarsinoma və hepatoblastoma kimi qaraciyər xərçənginin digər növləri daha az rast gəlinir.
Qaraciyər xərçənginin əlamətləri hansılardır?
Qaraciyər xərçənglərində çox vaxt erkən mərhələdə heç bir əlamət vermirlər. Semptomlar adətən inkişaf etmiş mərhələlərdə baş verir. Semptomlar əsasən aşağıdakılardır;
- İstər-istəməz arıqlama, zəiflik və yorğunluq
- İştahın azalması, ürəkbulanma və qusma
- Qarın ağrısı və şişkinlik
- Dərinin və göz ağlarının sararması (sarılıq).
– Ağ, açıq rəngli böyük tualet və tünd rəngli sidik
– Bu simptomlardan hər hansı biri sizdə olarsa, dərhal həkiminizlə əlaqə saxlamalısınız.
QARACİYƏR XƏRÇƏNGİNİN NECƏ OLUŞUR:
Qaraciyər xərçəngi, əksər xərçənglər kimi, qaraciyər hüceyrələrinin DNT-sində (bədəninizdəki hər kimyəvi proses üçün təlimat verən material) dəyişikliklər (mutasiyalar) baş verdikdə baş verir. Nəticələrdən biri odur ki, hüceyrələr nəzarətdən çıxmağa başlayır və nəticədə xərçəng hüceyrələri şiş əmələ gətirir və tədricən ətrafdakı toxumaları işğal edir.
Qaraciyər Xərçənginin Səbəbləri NƏLƏRDİR?
Əksər xərçənglərdə olduğu kimi, qaraciyər xərçənginin birbaşa faktoru ilə əlaqələndirmək düzgün deyil. Bununla belə, qaraciyər xərçənginin əmələ gəlməsini artıran amillər məlumdur.
İLKİN QARACİYƏR XƏRÇƏNGİNİN FORMASİYƏ RİSKİNİ ARTIRAN AMİLLƏR:
Hepatit B virusu (HBV) və ya hepatit C virusu (HCV) ilə xroniki infeksiya qaraciyər xərçəngi riskinizi artırır.
Siroz qaraciyər xərçənginə tutulma şansınızı artırır.
Bəzi irsi qaraciyər xəstəlikləri qaraciyər xərçəngi riskini artırır. Hemokromatoz və Wilson xəstəliyi kimi.
Diabetli insanlarda qaraciyər xərçəngi riski diabet olmayanlara nisbətən daha yüksəkdir.
Alkoqolsuz qaraciyərdə yağ yığılması qaraciyər xərçəngi riskini artırır.
- Aflatoksinlərə məruz qalma. Aflatoksinlər pis şəraitdə saxlanılan məhsullarda yetişən kiflərin əmələ gətirdiyi zəhərlərdir. Qarğıdalı və fıstıq kimi məhsullar aflatoksinlərlə çirklənə bilər.
Diabetli insanlarda qaraciyər xərçəngi riski diabet olmayanlara nisbətən daha yüksəkdir.
Alkoqolsuz qaraciyərdə yağ yığılması qaraciyər xərçəngi riskini artırır.
- Aflatoksinlərə məruz qalma. Aflatoksinlər pis şəraitdə saxlanılan məhsullarda yetişən kiflərin əmələ gətirdiyi zəhərlərdir. Qarğıdalı və fıstıq kimi məhsullar aflatoksinlərlə çirklənə bilər.
Eltac/Turkustan.az
