İsrailin İrandan göndərilən raket və PUA-ları dayandırmağı necə bacardığına dair təfərrüatlar ortaya çıxıb. İrandan atılan raketlərin böyük əksəriyyəti İsrailin hava məkanına belə girə bilməyib.
Turkustan.az xəbər verir ki, İsrailin müttəfiqlərinin köməyi ilə İran və ətraf ölkələrdən atılan 300-dən çox PUA və raketin əksəriyyətini uğurla dayandırması, ölkəyə demək olar ki, heç bir ziyan vurmaması diqqətəlayiq olsa da, hücumun necə edildiyi barədə təfərrüatlar durdu ortaya çıxmağa başlayıb.
Bildirilir ki, “Dəmir günbəz”lə yanaşı, “David Sling” hava hücumundan müdafiə sistemi də İsrailin müdafiəsində fəal şəkildə istifadə olunur. İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinə aid çoxlu sayda F-35 və F-15 döyüş təyyarəsinin də əməliyyata qatıldığı və PUA-ların əksəriyyətini İsrail hava sərhədlərinə girmədən vurduğu da bildirilib. Göndərilən qanadlı raketlərin hamısının İsrail ərazisi xaricində vurulduğu öyrənilib.
ABŞ-ın Şərqi Aralıq dənizindəki döyüş gəmilərində də Aegis hava hücumundan müdafiə sistemindən istifadə etdiyi və bir çox İran raketini vurduğu açıqlanıb. Təyyarə gəmilərindən havaya qalxan Amerika qırıcıları da əməliyyata dəstək verib. ABŞ ordusu hücumda İran və Yəməndən atılan 80 PUA və 6 raketi məhv etdiyini açıqlayıb.
Digər tərəfdən, AP xəbər verir ki, İranın cavab tədbirləri ABŞ rəsmilərinin gözləntilərindən yüksək olub. Pentaqonun yüksək rütbəli rəsmisi bildirib ki, İran hücum zamanı qonşularının hava məkanını pozub.
Ancaq görünən odur ki, İngiltərə, İordaniya və Fransa da müdafiədə ciddi dəstək verir. “The Wall Street Journal”da dərc olunan xəbərə görə, İordaniyadan başqa Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ərəb ölkələri də kəşfiyyat məlumatları verərək İsrailin müdafiəsinə dəstək verib. Məlumata görə, bu dəstək mətbuata açıqlanmayıb.
Hücumda istifadə edilən 170 İHA və 30 qanadlı raketin heç biri İsrail hava məkanına girə bilməsə də, ballistik raketlərin çox kiçik bir hissəsinin İsrailə çatdığı ortaya çıxdı. İsrail ərazisinə ümumilikdə 9 raketin düşdüyü iddia edilir.
Hücumun uğursuzluğunun ən mühüm amillərindən biri də bir çox raketin özbaşına buraxıla bilməməsi və ya düşməsi idi. "The Wall Street Journal"a danışan ABŞ mənbələri raketlərin yalnız yarısının bloklandığını, çünki digərlərinin uçuş zamanı qəzaya uğradığını və ya buraxıla bilmədiklərini bildiriblər.
Analitiklər sözügedən böhranın illərdir İranın nüvə proqramını aradan qaldırmağa çalışan İsrail üçün “fürsət” ola biləcəyini düşünür və Türkiyə sərhədinin İrana qarşı hücum marşrutu kimi istifadə oluna biləcəyini irəli sürürlər. Jerusalem Post-un təhlilində, İsrailin mümkün hücumu halında F-35 gizli döyüş təyyarələrinin 1700 km uzaqlıqdakı İranı vurmaq üçün ayrı-ayrı marşrutlarla uça biləcəyi ifadə edilib. Təhlildə bəzi təyyarələrin Türkiyə-Suriya sərhədi boyunca uça bildiyi və İraqı keçə biləcəyi ifadə edildi və bəzi reaktivlərin Ankara və Dəməşq rəhbərliyinin etirazlarına baxmayaraq sözügedən marşrutu izləyə biləcəyinə diqqət çəkildi. Bildirilib ki, digər təyyarələr Səudiyyənin hava məkanından (bunun səssiz razılaşma ilə, yoxsa müxalifətlə olacağı bəlli deyil) və Fars körfəzi üzərindən uça bilər.
Bu reaktiv təyyarələrin əsas məqsədinin İranın nüvə sahəsində hava hücumundan müdafiəni aradan qaldırmaq olacağı vurğulanıb. Bununla belə, İsrailin İranın Fordo və Natanzdakı ən böyük nüvə obyektlərini məhv etmək üçün yerin dərinliklərinə nüfuz etmək qabiliyyətinə malik ABŞ-ın “bunker buster” bombalarına ehtiyacı olduğu da qeyd edilib. Məlumdur ki, ABŞ həmişə İsrailə belə bomba verməkdən imtina edib. Belə olan halda, İsrailin obyektləri zərərsizləşdirmək üçün silsilə hücumlarla İranın elektrik enerjisinə çıxışının qarşısını ala biləcəyi bildirilib.
Ağ Evdə İraqın baş naziri Məhəmməd Şia Sudani ilə görüşən ABŞ prezidenti Co Bayden İranın İsrailə hücumundan danışıb. Bayden, “İran İsrailə qarşı görünməmiş hava hücumu etdi. Biz də İsraili müdafiə etmək üçün görünməmiş hərbi səy göstərdik. “Biz bu hücumu tərəfdaşlarımızla birlikdə məğlub etdik. ABŞ-ın İraq da daxil olmaqla bölgədəki tərəfdaşlarının maraqlarını qorumaqda qərarlı olduğunu deyən Bayden, “ABŞ İsrailin təhlükəsizliyini qorumağa sadiqdir. “Biz girovları öz evlərinə qaytaracaq və münaqişənin genişlənməsinin qarşısını alacaq atəşkəsin tərəfdarıyıq.
İranın İsrailə hücumundan sonra Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası (BMT TŞ) İsrailin tələbi ilə fövqəladə iclas keçirərkən, iclasda İsrail və İran arasında qarşılıqlı ittihamlar səsləndirilib. İsrail İrandan İnqilab Keşikçiləri Qvardiyasını terror təşkilatı kimi tanımasını və “gec olmadan İrana qarşı bütün mümkün sanksiyaları tətbiq etməyi” tələb edib. İran isə “təbii özünümüdafiə hüququndan istifadə etdiyini” bəyan edib və Qəzzadakı müharibədə İsraili günahlandırıb.
İrana qarşı yeni sanksiyalara çağırışlar edilib. BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş Yaxın Şərqin uçurumun astanasında olduğunu bəyan edərək, "İndi gərginliyi azaltmaq və maksimum təmkinli davranmaq vaxtıdır... Nə dünya, nə də region yeni müharibələrə tab gətirə bilməz" dedi. Qərb ölkələri İranı sərt şəkildə pisləsə də, İsrailin müttəfiqləri, eləcə də İrana daha yaxın olduğu düşünülən ölkələr hər iki tərəfi mülayim olmağa çağırıb.
İrandan gələn hücumdan sonra İsrailin dərhal hərbi cavab verəcəyi gözlənilmir. Cavablarını qiymətləndirərkən, İsrail administrasiyası təkbaşına təcili tədbir görmək niyyətində olmadıqlarını bildirsələr də, yüksək hazırlıq vəziyyətində qalacaqlarını vurğuladı.
İsrailin hərbi kabinetinin iki üzvü qeyd edir ki, İranın İsrail ərazisinə ilk birbaşa hücumuna onların cavabı daha uzun çəkə bilər. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu hələ ki, qisasla bağlı rəsmi qərarını açıqlamayıb. Lakin “New York Times” qəzeti İsrailin hücuma mütləq cavab verəcəyini və bunun müttəfiq ölkələrlə koordinasiya ediləcəyini yazıb.
Xəbərdə Döyüş Nazirləri Kabinetinin İrana cavab verməkdə qərarlı olduğu, vaxt və əhatə dairəsi ilə bağlı hələlik bir qərara gəlinmədiyi bildirilib. Xəbərdə o da bildirilib ki, İsrail ordusuna İrana cavabla bağlı əlavə variantlar hazırlamaq tapşırılıb.
İsrailin hücumu nəticəsində yaralanan Həmas Siyasi Bürosunun sədri İsmayıl Haniyənin nəvəsi Mələk Haniyənin müalicə olunduğu xəstəxanada dünyasını dəyişdiyi öyrənilib. Haniyənin üç oğlu aprelin 10-da İsrailin hücumunda həyatını itirib.
İsraildəki müxalifət lideri Yair Lapid bəyan edib ki, Netanyahu hökuməti ölkə üçün ekzistensial təhlükəyə çevrilib. Mətbuata açıqlama verən Lapid, "ABŞ İsrailin müdafiəsində üzərinə düşəni etdi, lakin hökumət etmədi" dedi.
İran dövləti televiziyasına danışan İran xarici işlər nazirinin müavini Əli Bakıri İsrailin İrana qarşı mümkün cavab tədbirləri ilə bağlı qiymətləndirmələr edib. Baqeri İranın İsrailə cavab verməli olduğunu və hücumun özünümüdafiə məqsədi ilə həyata keçirildiyini bildirib. İsrailin İrana qarşı mümkün hücumu vəziyyətində İranın reaksiya vermək üçün 12 gün gözləməyəcəyini söyləyən Bakıri, “İsrail rejimi İrana qarşı bir daha səhv edəndə saniyələr ərzində cavab verəcəyik. Sözügedən ikinci səhvə yol verməməlidirlər. Çünki bizim reaksiyamız əvvəlkindən daha sərt, daha dağıdıcı və əhatəli olacaq”, - deyə o bildirib.
İranın İsrailə hücumu ölkə daxilində böyük uğur kimi qiymətləndirilib. Hətta xəbərlərdə hücumda 44 Mossad üzvünün öldüyü bildirilir. Hücum ölkədə sevinc nümayişlərinə səbəb olsa da, İranın bir müddətdir davam edən regional siyasətləri ilə bağlı narahatlığın artdığı müşahidə edilir. BBC Farscanın təhlilinə görə, bir çox iranlı İran İnqilab Keşikçiləri Qvardiyasının bölgəyə müdaxiləsinə qarşıdır. İranda keçirilən son etirazlarda “Qəzzəyə yox, Livana yox, İran üçün canımı fəda edəcəyəm” kimi şüarlar geniş əks-səda tapıb. İrandan gələn səslər göstərir ki, mövcud rejim xüsusilə müharibə vəziyyətində əhalinin əksəriyyətinin dəstəyindən məhrumdur.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
