İran quraqlıq, ətraf mühit amilləri və su ehtiyatlarından səmərəsiz istifadə səbəbindən quraqlıq və səhralaşma riski ilə üzləşən İraqa axan Kiçik Zap Suyun axını dayandırıb.
Turkustan.az xəbər verir ki, İrandan gələn suyun kəsilməsi İraqda Dəclə və Fərat çaylarının suyunun səviyyəsinin vaxtaşırı azalmasına səbəb olur.
İrandan da axan Kiçik Zap Suyu İraqın Süleymaniyyə şəhərindən keçərək Kərkük şəhərinə, oradan da İraqın daxili bölgələrinə doğru irəliləyir.
Tehran administrasiyasının yay aylarında heç bir səbəb olmadan və xəbərdarlıq etmədən günlərlə su axını kəsməsi onsuz da ciddi su problemi yaşayan İraqı daha çətin vəziyyətə salır.
Süleymaniyyə vilayətinin Ranya Rayon Su İdarəsinin müdiri Selam Ömər, Küçük Zap suyunun yalnız Kaladize rayonunda 100 min insanın ehtiyacını ödədiyini söyləyib.
Ömər, "İran çayın suyunu 4 gündür bağladı. İyul ayında su yenidən kəsildi. Müxtəlif mənbələrdən eşitdik ki, Dokan bəndinin (KRG-nin ən böyük bəndidir) gündəlik su səviyyəsi 7 azalıb. santimetr İranın suyu kəsməsi səbəbiylə."
Dokan Anbarının su mənbəyinin Kiçik Zap Suyu olduğunu bildirən Ömər, bütün Süleymaniyyə şəhərinin bənddən su təmin etdiyi üçün içməli suyun da bu vəziyyətdən təsirləndiyini qeyd edib.
Ömər, "Xüsusilə içməli su baxımından böyük bir problemimiz var. İranın kəsdiyi su səbəbiylə İraqda ilk olaraq Kaladize və Ranya rayonları, daha sonra isə digər bölgələr zərər çəkmiş bölgələrdir" dedi.
Ömər son vaxtlar İranda tikilən bənd səbəbindən bu problemin artmağa başladığını vurğulayıb.
Su qıtlığının daha əvvəl də yaşandığını xatırladan Ömər, "İran, xüsusən də yay aylarında suyu müxtəlif fasilələrlə kəsir. Su kəsilməsi səbəbindən hər il problem yaşayırıq. Bunu aradan qaldırmaq üçün suyu ora yığırıq. hovuzlardakı çay." dedi.
Su kəsilməsinin nə qədər davam edəcəyi ilə bağlı Ömər, "Bu mövzuda tam məlumatlı deyilik. İran öz kefinə görə suyu açıb-söndürür. Bu müddət bəzən 2 günə, bəzən isə 10 günə qədər uzanır" dedi. sıxıntılarını bildirdilər.
İranın kəsdiyi su Süleymaniyyə şəhərindəki Dərbəndihan bəndindəki su ehtiyatlarına da mənfi təsir göstərir. Bu səbəbdən də bənddə suyun səviyyəsinin zaman-zaman 70 faizə düşdüyü görülür.
Dərbəndihan Anbarının direktoru Seman İsmail 2022-ci ildə Anadolu Agentliyinə (AA) verdiyi açıqlamada bəndi qidalandıran su ehtiyatlarının 70 faizinin İrandan gəldiyini, su ehtiyatlarının əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını və bənddəki suyun səviyyəsinin azaldığını bildirib.
İsmayıl, bənddə suyun səviyyəsinin aşağı olduğu İrana işarə edərək, "İranın Sirvan çayı üzərindəki bəndləri suyun səviyyəsinin aşağı düşməsinin əsas səbəbidir".
Digər tərəfdən əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olan Diyalə vilayətinin demək olar ki, bütün suya ehtiyacı İrandan asılıdır. Bu səbəbdən şərqdəki Diyala əhalisi də İranın su kəsməsindən ciddi şəkildə təsirlənir.
Bəzi məhəllələrdə həftələrlə davam edən su kəsilməsi səbəbindən insanlar zaman-zaman küçələrə çıxaraq kiçik miqyaslı etiraz aksiyaları keçirərkən, 2018-ci ilin yay aylarında Bəsrənin cənubunda küçələrə çıxan insanlar İranın yay aylarında su axını kəsməsinə görə İran rəhbərliyinə etiraz edib.
İranın su kəsmə siyasəti nəticəsində içməli su, kənd təsərrüfatı və bənd ehtiyatlarının azalması kimi problemlərlə üzləşən İraq, iqlim dəyişikliyindən ən çox təsirlənən ölkələr arasında önə çıxır.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramının (UNDP) İraq nümayəndəsi Auke Lootsma avqustun 14-də verdiyi açıqlamada İraqın iqlim dəyişikliyinə ən həssas ölkələr arasında beşinci yerdə olduğunu, çünki ölkədəki temperaturun qlobal rekord temperatur artımından 2-7 dəfə daha sürətli olduğunu bildirib.
Ötən illərdə İrandan İraqa axan çirkli və duzlu sular əkinçilik sahələrində də dağıntılara səbəb olmuş və bir çox fermerlər torpaqlarını tərk edərək Bəsrə şəhər mərkəzinə köçmək məcburiyyətində qalmışlar.
İraqın iqlim dəyişikliyi səbəbiylə hər il təxminən 400 min hektar kənd təsərrüfatı sahəsini itirdiyini vurğulayan Lootsma, bataqlıqların quruması, torpaqların deqradasiyası və səhralaşma kimi iqlim dəyişikliklərinin İraqı Yaxın Şərqdə qum və toz fırtınalarından ən çox təsirlənən ölkələrdən birinə çevirdiyini söylədi. .
İraq Kürd Regional Rəhbərliyinin (İKRG) Ətraf Mühit Komissiyasının sədri Əbdürrəhman Siddik ölkədə səhralaşmanın 2022-ci ilin iyul ayında 39 faizə çatdığını bildirib.
Siddiq qeyd edib ki, İraqda adambaşına su istifadəsi 350-400 litr civarındadır, lakin onun 80 faizi boş yerə sərf olunur.
Kənd təsərrüfatında suyun daha az istifadə edilməsi üçün bir araşdırma aparıldığını ifadə edən Sıddık, "İraqdakı əkinçilik ərazilərinin yüzdə 50-si su çatışmazlığı səbəbindən istifadə edilə bilmir" dedi.
Eltac/Turkustan.az
