Türkiyənin Konyada şəhərində Savatra Qədim Şəhərinin qazıntı yerində ilk dəfə olaraq, islamdan əvvəlki ilk türk tarixinə aid, içərisində "türk" ifadəsi və runik əlifba ilə "Türkoğlu" yazısı olan kitabə tapılıb. Qazıntı rəhbəri Dos. Dr. İlker Işık, "Bu, türklər buraya gətirilməmişdən əvvəl İslamdan əvvəlki sancaq mərhələsində xristianlaşmış türklərin burada mövcud olduğunu göstərən dəlildir" dedi.
Turkustan.azxəbər verir ki, Karatay mahalının Yağlıbayat səmtində Savatra Antik Şəhərində Səlcuq Universiteti Dos. Dr. İlker Işıkın rəhbərliyi ilə aparılan qazıntılar zamanı Anadoluda ilk dəfə türkcə yazının olduğu kitabə tapılıb.
"İSLAM ÖNCƏSİDƏ BURADA TÜRKLƏRİN OLDUĞUNU ÜZƏ ÇIXARIR"
Qazıntı rəhbəri Dos. Dr. İşıq, "Kitab Savatra Qədim Şəhərinə aid bir qaladan gətirilib. Bu qala Bizans dövrünə qədər istifadə olunub. Memarlıq fraqmentinə baxdığımızda Bizans dövrü templon mövqeyidir. Tapılan memarlıq elementidir dini tikililərdə "Bizim fikrimizcə,10 və 11 ci əsrə təsadüf edir. Və məzmun baxımından baxdıqda islamdan əvvəlki türklərə aid bir məqalə kimi də görünür. Bu, türklərin varlığını ortaya qoyan bir işarədir. İslamdan əvvəl Xristianlığı qəbul edənlər.Dövri olaraq nəzər saldıqda Bizans dövrü olduğunu söyləyə bilərik". dedi.
Aşkar edilən əsərin Anadoluda tapılan ilk Türk yazısı olduğunu bildirən Dos. Dr. İlker Işık, "Türkopol yazısının varlığı bizim üçün çox önəmlidir. Türkopol türkcə Türkoğlu deməkdir. Anadoluda bu şəkildə tapılan ilk kitabədir. Önəmi baxımından da deyə bilərik ki, bunu deyə bilərik. İslam sancağı 1071-ci ildən əvvəl türklər tərəfindən buraya gətirilməmişdən əvvəl burada xristianlaşmış türklərin mövcudluğu Bizans ordularında legion birliklərində türk əsgərlərinin olmasını sübut edən mühüm göstəricidir, bu baxımdan bizim üçün çox önəmlidir. həm türk adını, həm də onların buradakı Savatra Antik Şəhəri və ətrafında varlığını müəyyən etməkdir.chr("39") dedi.
Savatra Qədim Şəhərinin əhəmiyyətindən bəhs edən Dos. Dr. İşıq belə davam etdi: "Bura hərbi qarnizon ərazisidir. Bozdağ Milli Parkı, Altınekin rayonundan Karatay sərhədlərinə qədər uzanan şimal-cənub istiqamətli bir sahədir. 6 ildir burada araşdırma apardıq. Bunun üçün ən əhəmiyyətli göstəricilərdən biri Konyanın şərq sərhədini əhatə edən və bufer rolunu oynayan bu ərazi həm asayişi qorumaq, həm də buradan keçən ticarət konvoylarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün bir çox yaşayış məntəqəsi ilə doludur.Buna görə də fərqli mədəniyyətlərin yaşadığı bir yer deməkdir. Təbii ki, bu, strateji əhəmiyyətli yollar və hərbi qərargahlar baxımından mühüm ərazidir".
"RUNİK ƏLİFBASINA YAZILAN DUA VƏ ŞƏFA MƏTNİNİ TAPDIQ"
Kitabənin yerləşdiyi bölgədə araşdırmalarını gücləndirdiklərini və daha 2 kitabəyə rast gəldiklərini izah edən Dos. Dr. İlker Işık, "Türkopol kitabəsini tapdıqdan sonra təbii ki, bizim üçün iş dərinləşdi. Bölgədə türklərə aid başqa tapıntılarla rastlaşa bilməyəcəyimiz üçün araşdırmalarımızı bu sahəyə yönəltdik və rastlaşdıq. Runik əlifba ilə yazılmış 2 kitabə bu yazıların dua mətnləri şəklində olduğunu düşünürük. Bununla bağlı Cengiz Saltaoğlu "Onun etdiyi transkripsiyaya görə xəstəliyin dərmanı ilə bağlı şəfalı bir mətn olduğunu düşünürük. Bu araşdırmaları irəli aparmaq üçün ilk növbədə epiqrafik araşdırmalar inkişaf etdirilməlidir.Türkologiya baxımından bu sahədə qabaqcıl olan alimlərin olması bizim üçün çox önəmlidir.Türkologiya mütəxəssislərinin sayını artırmaq bizim üçün çox yaxşı olardı.
Dos. Dr. Işık sözlərini belə tamamladı: "Bölgənin nə qədər qiymətli olduğunu müəyyən etdik.
Bundan sonra Konya Böyükşəhər Bələdiyyəsi və Karatay Bələdiyyəsinin dəstəyi ilə burada araşdırma aparmağa başladıq. Hörmətli Həsən Kılcanın dəstəyi ilə 2021-ci ildən muzeyin sədrliyi ilə işlərimizə başlamışıq. Bu il Prezidentin sərəncamı ilə Savatra Qədim Şəhərində ilk qazıntılarımızı həyata keçiririk. Bölgənin strateji əhəmiyyətli bir yer olması, çoxlu tarixi tapıntılar və müxtəlif xronologiyalara xidmət edəcək işarələri ehtiva etdiyi üçün antik Savatra şəhərində də qazıntıların aparılmasını arzuladıq və nazirliyimizdən icazə alaraq başladıq".
Hazırladı: Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
Mənbə: haberler.com
