Naci YENGİN
Türk Devletleri Teşkilatı son toplantısını 3 Kasım 2023 tarihinde Astana’da gerçekleştirdi.
Türk Devletleri Teşkilatı’nın temeli 3 Ekim 2009 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan tarafından atılan “Türk Konseyi ” adıyla Nahcivan’da kuruldu.
Daha sonra Özbekistan ve Macaristan’ın da katılımlarıyla “Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi” 12 Kasım 2021’de adını “Türk Devletleri Teşkilatı” olarak değiştirdi.
Türk Devletleri Teşkilatı Türkmenistan, Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin de yakın bir zaman içinde katılımlarıyla daha güçlenecektir.
Astana’da gerçekleştirilen 10. Türk Devletleri Teşkilatı sonuç bildirgesiyle dünyaya önemli mesajlar verdi.
“Türk Devri” temasıyla toplanan zirveden çıkan bazı önemli mesajlar şunlar:
-Türk halklarının ortak tarih, dil, kültür, gelenek ve değerleri temelinde Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde çok taraflı iş birliğini ilerletme,
- Türk Dünyasındaki iş birliğinin derinleştirilmesindeki ve Türk Dünyasının değerlerinin ve çıkarlarının bölgesel ve uluslararası alanda daha fazla tanıtılmasındaki rolünü güçlendirme taahhütleri,
-Türk Dünyasının çıkarlarını ilgilendiren bölgesel ve uluslararası konularda bütünlüklü bir tutum geliştirilmesi amacıyla istişarelerde bulunulması,
-Türkiye'nin Türk Dünyası içinde güçlü bağların ve iş birliğinin geliştirilmesinde oynadığı kritik rolün bilinciyle Türk halklarını birbirine bağlayan ortak değerlere ve arzulara olan sarsılmaz bağlılıkları için Türkiye liderliğine ve Türk halkına derin şükranları,
- Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgız Cumhuriyeti, Tacikistan Cumhuriyeti, Türkmenistan ve Özbekistan Cumhuriyeti arasında 21. yüzyılda Orta Asya'nın Kalkınması için Dostluk, İyi Komşuluk ve İş birliği Antlaşması'nın imzalanmasını memnuniyeti,
- Üye devletlerin Macaristan ile çok yönlü iş birliğini yoğunlaştırma konusundaki kararlılığını bir kez daha teyit ettikleri,
- Türk Yargı Eğitim Ağının 12 Aralık 2022 tarihinde İstanbul'da imzalanan Mutabakat Zaptı temelinde kurulması,
- Astana'nın 2024 Türk Dünyası Finans Merkezi ve İstanbul’un 2025 Türk Dünyası Finans Merkezi olarak ilan edilmesini memnuniyetle karşıladıkları,
- Türk Yatırım Fonu'nun kardeş Türk devletleri arasındaki ticari, ekonomik ve yatırım iş birliğini teşvik etmesinin önemini vurguladıkları,
- Üye Devletleri Dijital Ekonomi Ortaklık Anlaşmasını imzalamaya teşvik ettikleri,
- 9 Mayıs 2023 tarihinde Taşkent'te Türk Devletleri Coğrafya Konseyi'nin (TDCK) kurulmasını takdirle karşıladıkları,
- "TURAN" Özel Ekonomik Bölgesi (TURANSEZ) konseptinin kabul edilmesini övgüyle karşıladıkları,
- Türk Dünyası Ekonomi Sözlüğü girişimini memnuniyeti,
- Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattının yanı sıra, Doğu Zengezur Ekonomik bölgesi ile Azerbaycan Cumhuriyeti Nahcivan Özerk Cumhuriyeti'ni birbirine bağlayan ve Çin Kırgızistan-Özbekistan, Kazakistan – Türkmenistan – İran ve Tirmiz - Mezar-ı Şerif - Kabil - Peşaver demiryolu hatlarının önemi,
- Türk devletleri ile dünyanın her yerinde yaşayan topluluklar arasındaki kültürel, dilsel ve sosyal ilişkilerin güçlendirilmesinin önemi,
- “Türk Dili Konuşan Diaspora Ortak Faaliyet Stratejisi”, yıllık “Türk Diasporası Ortak Faaliyet Planları”, “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” ve “TDT 2022-2026 Stratejisi” kapsamında işbirliği,
- Türk devlet olgusunun ve tarihinin ayrılmaz parçaları olan Türk Kağanı Alp Er Tunga ve diğerleri de dâhil olmak üzere Türk halklarının büyük kültürel mirasının tanıtılmasına ve desteklenmesi,
- Türkmenistan'ın Anev kentinin "2024 Türk Dünyası Kültür Başkenti" ve Kazakistan Cumhuriyeti'nin Aktau kentinin "2025 Türk Dünyası Kültür Başkenti" olarak kabul edilmesini memnuniyeti,
- Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu'nun kurulmasını memnuniyetle karşıladıklarını, Komisyon’un 29 Mayıs 2023 tarihinde Astana'da Türk Akademisi tarafından düzenlenen ilk toplantısının sonuçlarını desteklediklerini ve Üye ve Gözlemci Devletlerin ilgili makamlarını gerekli çalışmaları sürdürmeye çağırdıkları,
- 27 Ekim 2023 tarihinde Almatı'da düzenlenen Ortak Türk Alfabesinin Bütünleştirici Rolü: Bilimsel ve Sosyal Yönleri" konulu Uluslararası Konferansın Sonuç Bildirgesini memnuniyetle karşıladıkları…
Türk Devletleri Teşkilatının kısa zaman içinde aldığı yol, kat ettiği mesafe çok önemlidir.
Türk Devletleri Teşkilatının yayınladığı sonuç bildirgesinden sonra Türk Devletlerine düşen görev ortak para birimi (TURAN), ortak Türk devletleri marşı (TURAN MARŞI) ve ortak Türkçe alfabeye (TURAN ALFABESİ) geçmek olmalıdır.
Not: Türk devletleri Teşkilatının sonuç bildirgesinin tamamını merak edenler için: ( 29 Kasım 2023, 10.16)
