Koronavirusun yayılmasından sonra yeni və köhnə epidemiya növləri ilə mübarizə davam edir. Keçmişlə müqayisədə 2022-2023-cü illər arasında iki dəfə artan qızılca hadisələri də təhlükə səviyyəsinə yüksəldi. Mütəxəssislər qızılca xəstəliyi ilə bağlı xəbərdarlıq edərkən, bunun yeni təhlükə yarada biləcəyini bildirdilər.
Turkustan.az xəbər verir ki, Barselonada keçirilən ESCMID Qlobal Konqresində çıxış edən Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatından Dr. Patrick O'Connor-a görə, 2022-ci ildə dünyada 171 153 qızılca hadisəsi qeydə alınıb. Müvəqqəti məlumatlar 2023-cü il üçün 321,582 hadisəni və 2024-cü ildə indiyədək 94,000-dən çox hadisəni göstərir, lakin bu rəqəm daha yüksəkdir.
ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzlərinin (CDC) məlumatına görə, cümə günü ABŞ-ın 20 əyalətində 128 qızılca hadisəsi qeydə alınıb. Bu, 2019-cu ildən bəri ən yüksək göstəricidir.
CDC bildirir ki, 2000-ci ildə ABŞ-da qızılca xəstəliyinin aradan qaldırıldığı elan edilib, bu o deməkdir ki, qızılca ölkə daxilində yayılmır və yeni hallar yalnız kimsə xaricdə qızılcaya yoluxub geri qayıtdıqda baş verir. Bununla belə, agentlik bu il hadisələrin sürətlə artmasının xəstəliyin kökünün kəsilməsi üçün təhlükə yaratdığını bildirir.
Qızılca, xüsusilə gənc və peyvənd olunmamış uşaqlarda ciddi sağlamlıq nəticələrinə və ya ölümə səbəb ola bilən yüksək yoluxucu, hava-damcı xəstəliyidir.
Ümumi simptomlar ateş, öskürək, burun axması, sulu gözlər və qırmızı ləkələrdir. CDC-nin məlumatına görə, ABŞ-da qızılcaya yoluxmuş peyvənd olunmamış hər 5 nəfərdən 1-i xəstəxanaya yerləşdiriləcək. Qızılca xəstəsi olan təxminən 20 uşaqdan 1-də pnevmoniya, digərlərində isə ensefalit inkişaf edə bilər. Qızılcaya yoluxan hər 1000 uşaqdan 3-ü tənəffüs və nevroloji ağırlaşmalar səbəbindən ölə bilər.
O, həmçinin “immun amneziyaya” gətirib çıxara bilər ki, bu da insanların həftələr və hətta illər ərzində digər infeksiyalara yoluxma riskini artırır.
Dr. O'Connor şənbə günü qızılca peyvəndinin 2000-2022-ci illər arasında təxminən 57 milyon ölümün qarşısını alacağını söylədi.
ABŞ-da CDC bildirir ki, uşaqlar qızılca, parotit və məxmərəkdən (MMR) qoruyan peyvəndin ilk dozasını 12-15 aylıq yaşlarında alırlar. Uşaqlar 4-6 yaş arasında ikinci doza alırlar.
Peyvəndin kifayət qədər təsirli olduğu düşünülür. Bir doza qızılcaya qarşı 93%, iki doza isə 97% effektivdir. Peyvənd edilmiş insanlar hələ də xəstələnə bilər, lakin bu, çox tez-tez baş vermir və adətən daha yüngül olur.
ABŞ bu il peyvənd nisbətinin 95% olmasını qarşısına məqsəd qoyub, lakin uşaq bağçası şagirdləri arasında peyvənd nisbəti son illərdə ondan aşağı düşüb. ABŞ uşaq bağçası şagirdlərinin yalnız 93,1%-i 2022-23-cü tədris ilində MMR peyvəndi seriyasını tamamlayıb və təxminən 250.000 insanı risk altında qoyub.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
