Sem Uilson: “60 yaşlı Mişelin aşkar siyasi perspektivləri var, lakin bu dəfə yox. İndi Barak tərəfindən dəstəklənən Co Baydenin vaxtıdır”
“Barak Obama nəinki ən populyar ABŞ Prezidentlərindən biri, həm də demokrat seçiciləri birləşdirməyə qadir olan çox nüfuzlu siyasi xadim olaraq qalır. Artıq Ağ Evində olmuş həyat yoldaşı Mişel Obama prezidentliyə namizəd kimi Co Baydenin yerinə keçə bilərmi? 60 yaşlı Mişel Obamanın aşkar siyasi perspektivləri var, lakin bu dəfə yox: indi Barak Obama tərəfindən dəstəklənən Co Baydenin vaxtıdır”. Bu sözləri payızda ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkiləri ilə bağlı “MoscowTimes”ə yazdığı məqalədə amerikalı ekspert Sem Uilson qeyd edib.
Analitik vurğulayıb ki, Obama artıq ilk qaradərili Prezident kimi tarixə düşüb: “Onun Prezidentliyi qaradərili əhalinin öz vətəndaş hüquqları uğrunda mübarizədə qələbəsinin simvoluna çevrildi. Üstəlik, Barak Obamanın əsas siyasi irsi səhiyyə islahatlarının həyata keçirilməsi və “Obamacare” kimi tanınan “Xəstələrin Müdafiəsi Aktı”nın qəbul edilməsidir. Uzun müddət ABŞ Qərb dünyasında universal səhiyyə sistemi olmayan bəlkə də yeganə ölkə olaraq qalırdı. Aparılan islahat respublikaçılar tərəfindən tənqid olunmağa davam etsə də, Obama və onun ətrafındakı siyasətçilər hələ də bunu böyük nailiyyət hesab edirlər. Obama Ağ Evə “Böyük tənəzzül” deyilən ağır iqtisadi böhran zamanı gəldi. Onun 2008-ci ildəki heyrətamiz qələbəsi, tez-tez Franklin Ruzveltin siyasəti ilə müqayisə edilən və “Yeni sövdələşmə” adlandırılan sosial proqramın cəlbediciliyi ilə bağlı idi. Obama həm də yeni nəsil siyasətçilərin qələbəsini simvollaşdırıb. Respublikaçı rəqibi Con Makkeynin fonunda Barak Obamanın komandası internetdən və sosial mediadan geniş istifadə edərək bir çox innovativ kampaniya vasitələrindən istifadə edib”.
“Obamanın xarici siyasəti onun daxili siyasətindən daha az uğurlu olmuşdu. İlk səlahiyyət müddətində Vaşinqton “Ərəb baharı” hadisələrinə cavab vermək məcburiyyətində qaldı. Obama Liviyaya qarşı hava hücumlarını təsdiqlədi, lakin “ən pis səhv” administrasiyanın Müəmmar Qəddafinin məhvinin nəticələrini qabaqcadan görməməsi idi. 2012-ci ildə Amerika səfirliyində təhlükəsizliyin yaxşılaşdırılması ilə bağlı müraciətlər cavabsız qaldı və amerikalı diplomatlar terror aktı nəticəsində həlak oldular. Obama administrasiyası Rusiya ilə münasibətləri “sıfırladı” və bugünkü standartlara uyğun olaraq nüvə silahlarının azaldılması ilə bağlı sıçrayışlı razılaşmalar əldə edildi. Obama 2012-ci ildə Putini prezidentliyə qayıtmaq niyyətinə görə tənqid etmişdi, lakin bu cür ritorika 2013-cü ildə G8 sammiti çərçivəsində çox konstruktiv ikitərəfli dialoqa mane olmadı. Təbii ki, 2014-cü ildən sonra bütün nailiyyətlər puça çıxdı”, - deyə Uilson məqaləsində vurğulayıb.
Ekspert qeyd edib ki, Obamanın dövründə qlobal ABŞ-Çin rəqabətinin konturları üzə çıxmağa başlayıb: “Obama administrasiyası Çinin təkcə iqtisadi güc baxımından dünyanın yeganə rəqib deyil, həm də hərbi və siyasi rəqib kimi artan roluna diqqət çəkib. Obamanın Atlantik və Sakit okeanın o tayındakı dövlətlərlə ticarət və iqtisadi tərəfdaşlıq layihələri də reallaşmaq niyyətində deyildi. Üstəlik, Obamanı əvəz edən Donald Tramp Amerikanın xarici siyasət maşınını çox köklü şəkildə döndərdi. Prezidentliyi boyu Obama mütəmadi olaraq viral videolarda görünürdü. PR-ın bu forması onu bütün sələflərindən, hətta hər iki xələfindən çox fərqləndirirdi. Prezidentlik karyerasını başa vurduqdan sonra Obama digər keçmiş prezidentlər kimi, nadir hallarda böyük ictimai tədbirlərdə iştirak edirdi, lakin eyni zamanda, partiya işində çox fəal iştirak etməyə davam etdi”.
“Barak Obama öz doğma İllinoys ştatında güclü təsirə malikdir, burada keçmiş Prezidentin hazırda mərkəzi tikilir. Çikaqoda Demokrat Partiyasının seçkiqabağı qurultayı keçirilməsi planlaşdırılıb, burada Cozef Baydenin praymerizlərdə qələbəsi rəsmən elan ediləcək və noyabrda keçiriləcək ümumi seçkilərdə partiyanın namizədi kimi irəli sürülməsi təsdiqlənəcək. Təbii ki, bu qurultayda ən çox gözlənilən qonaqlardan biri də Barak Obama olacaq. Beləliklə, 2020-ci ildə Barak Obamanın səyləri olmadan, ənənəvi olaraq Respublikaçılar Partiyasının cənubundakı Corciya ştatının “yelləncək” kateqoriyasına keçdiyi məlum oldu. 2020-ci ildə Obama ştat seçicilərinin Lüteran Kilsəsi keşişi Rafael Uornoku senator vəzifəsinə dəstəkləməsi üçün fəal şəkildə kampaniya apardı. Təsadüfən həmin il ştatda iki senator kampaniyası keçirildi - biri senatorun səlahiyyət müddətinin vaxtından əvvəl başa çatması səbəbindən fövqəladə, ikincisi isə Konstitusiyaya uyğun olaraq. Barak Obamanın iştirakı olmadan demokrat namizədlər hər iki senator yerini, üstəlik Corciya ştatını minimal fərqlə qazandılar, lakin buna baxmayaraq, prezident seçkilərində Co Baydeni dəstəklədilər. Bu vəziyyət, nəticələrin dəyişdirilməsi üçün əyalət rəhbərliyinə təzyiq göstərdiyi iddia edilən Trampı çox incitdi və buna görə də indi ciddi hüquqi problemlərlə üz-üzədir”, - analitik bildirib.
Onun vurğuladığına görə, Barak Obama Amerikanın ən məşhur siyasətçilərindən biri olaraq qalır və onun ətrafındakı insanların da burada ciddi təsiri var: “Bunu ilk növbədə keçmiş birinci xanım Mişel Obama haqqında demək olar. Hillari Klinton 2016-cı ildə prezident seçkilərini uduzduqdan sonra onunla əlaqəli “Facebook” hesablarından birinin adı “Mişel Obama 2020” olaraq dəyişdirilib. Daha sonra mətbuatda keçmiş birinci xanımın siyasi ambisiyaları ilə bağlı dəfələrlə şayiələr yayıldı, xüsusən Hillari Klintonun karyerası siyasi gələcəyin nə ola biləcəyinə bariz nümunə olduğundan. Mişel özü bildirib ki, seçkilərdə iştirak etmək fikrində deyil. Lakin bu, onun siyasi nüfuzundan başqa siyasətçiləri dəstəkləmək üçün istifadə edə biləcəyini istisna etmir. “Spiegel”in Mişel Obamanın Çikaqo konvensiyasında Demokratlar Partiyasından prezidentliyə namizədliyini qazana biləcəyi ilə bağlı hesabatı daha çox Co Baydenin ondan və Barakdan siyasi dəstək almasına mane olmaq üçün məqsədyönlü cəhd kimi görünür. Belə bir mesajdan sonra onların hər bir birgə ictimai çıxışı müzakirənin diqqətini mümkün “qələbə təhvilinə” yönəldəcək. Mişel Obamanın namizədliyi ssenarisi demokrat siyasi strateqlər tərəfindən nəzərdən keçirilsə belə, onu həyata keçirmək üçün ən azı 2023-cü ilin ortalarında kampaniyaya başlamaq lazım idi. Amerikada ilkin seçkilər bütün bürokratik prosedurlara riayət etmək və hər bir ştatda fərdi olaraq namizədin seçicilər arasında tanınmasını təmin etmək üçün belə uzun müddətə bilərəkdən uzadılır. Obama administrasiyasında vitse-prezidentlik Cozef Baydenin əsas siyasi “kozırlarından” biri olaraq qalır. Uzun müddətdir ki, internetdə Cozef və Barakın yer aldığı bir neçə seçki videosu yayılır. Cozef Baydenin gündəliyi Barak Obamanın proqramının məntiqi davamıdır. Böyük ölçüdə Obama amili sayəsində Bayden bütün praymerizləri asanlıqla qazanır”. /ayna.az/
