İran İsrailin Dəməşqdəki diplomatik nümayəndəlik binasını bombalamasına cavab verib və tarixində ilk dəfə İsraili öz ərazisindən vurub. Təl-Əvivin buna cavab verməsi gözlənilsə də, Körfəz ölkələri sülh tapmaq üçün təmasda olub.
Turkustan.az xəbər verir ki, Neftlə zəngin Körfəz monarxiyalarının liderləri həftə sonu İranın İsrailə pilotsuz uçan aparatları və raket hücumları regional müharibə perspektivini artırdıqdan sonra burulğanlı diplomatiya səfərinə başlayıblar.
Qətər əmiri Şeyx Təmim bin Həməd Al Tani həftənin əvvəlində İran prezidenti İbrahim Rəisi ilə telefon danışığı aparıb. Onun sözlərinə görə, regionda gərginliyin azaldılması və münaqişənin genişlənməsinin istənilən formasından çəkinmək lazımdır.
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin lideri Məhəmməd bin Zayed əl-Nəhyan Qətər əmiri Al Tani, İordaniya kralı II Abdullah və Bəhreyn kralı Hamed bin İsa əl-Xəlifə ilə də görüşüb. Gərginliyin azaldılması üçün nələrin edilə biləcəyi məsələsi müzakirə olunub.
Səudiyyə Ərəbistanının faktiki lideri kimi görünən vəliəhd Məhəmməd bin Salman İraqın baş naziri ilə görüşüb və gərginliyin azaldılması lazım olduğunu vurğulayıb.
Bölgənin ən böyük neft ixracatçısı olan Səudiyyə Ərəbistanı Şahzadə Məhəmmədin “Vision 2030” iqtisadi və mədəni transformasiya planı çərçivəsində yeni şəhərlər və əyləncə mərkəzləri üçün yüz milyardlarla dollar xərcləyib. Yeni strukturlar yaradıldı, sosial islahatlar aparıldı. Süni intellektdə irəliləyişlər edilib və tədqiqatlar tam sürətlə davam edir.
Məhz bu səbəbdən Ər-Riyaddakı kral sarayına yaxın səudiyyəli analitik Əli Şihabi AFP-yə bildirib ki, Səudiyyə Ərəbistanının əsas prioriteti böhranın böyüməsinin qarşısını almaqdır. İrana mümkün hücum zamanı Tehranın raketlərini çatdırmaqda çətinlik çəkdiyi kilometrlərlə uzaqda olan İsraili deyil, Körfəz ölkələrini hədəf alması ehtimalı daha yüksək hesab edilir. Xüsusilə İordaniyanın ABŞ və İsraillə birlikdə İran raketlərini havada vurmasından sonra İnqilab Keşikçilərinin qəzəbi asanlıqla bu bölgəyə yönələ bilərdi. Əslində Netanyahu rejiminə yaxın olan “Jerusalem Post” qəzeti İranın hücumu gecəsində Səudiyyə Ərəbistanı qüvvələrinin İsrailin müdafiəsində mühüm rol oynadığını bildirib. Buna görə də Ər-Riyad administrasiyası ABŞ hökumətinə yaxınlığına görə birbaşa “adi şübhəli” olduğu halda, İsrailin cavab verəcəyi yeni qisas ssenarisini istəmir.
ABŞ hərbi obyektləri Körfəz Əməkdaşlıq Şurasının altı ölkəsinə səpələnib. Kritik nöqtələrdə yerləşən hava bazaları ABŞ-ın bölgədə əməliyyat fəaliyyətini rahat şəkildə həyata keçirməsinə şərait yaradır. İrana yaxın bazalardan havaya qalxan təyyarələr hücumun baş verdiyi gecə Suriya-İraq sərhədi ətrafında hərəkət edib; O, bir çox kamikadze dronları və ballistik raketləri havada məhv edərək vurub.
Əvvəlki illərdə Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Yəməndə İranın dəstəklədiyi husi üsyançılarının neft obyektlərinə hücumları ilə üzləşib; Dövlət neft şirkətlərinə külli miqdarda ziyan dəymiş, böyük maliyyə itkilərinə məruz qalmışdır. London Kral Kollecinin Yaxın Şərq üzrə analitiki Andreas Krieg bəyan edib ki, Körfəz ölkələri münaqişənin biznes üçün pis olacağı ilə razılaşırlar. O bildirib ki, region ölkələri münaqişənin qarşısını almaq üçün əllərindən gələni edəcəklər.
Müharibə kabinetinin ardıcıl iclaslarından sonra İsrail mütləq cavab verəcəyini açıqladı. Lakin Təl-Əviv rəhbərliyi bu məsələdə böyük təzyiq altındadır. Avropa ölkələri, xüsusən də ABŞ və onların Körfəzdəki “görünməz müttəfiqləri” hesab edir ki, İsrailin əks-hücumları baş verməməlidir.
Səudiyyə Ərəbistanının Çin vasitəsilə İranla yenidən qurduğu münasibətləri itirmək istəməməsi də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bundan əlavə, bu razılaşma ilə İranın İraqa təsirinin azaldığı qiymətləndirilir. Əslində, Ər-Riyad-Tehran yaxınlaşmasından sonra İraqın müstəqillik elanlarının daha da artdığı görünür.
Eltac Zülfüqaroğlu/Turkustan.az
